Tìm hiểu về bệnh giãn tĩnh mạch, nguyên nhân và cách điều trị

Tình trạng giãn tĩnh mạch là một bệnh lý thường gặp trong cuộc sống. Tỉ lệ mắc ở người nữ cao hơn nam gấp 3 lần. Bệnh thường biểu hiện ở chi dưới với các triệu chứng tê chân, chuột rút, cảm giác đau nhói,… Tìm hiểu về nguyên nhân, cách phòng ngừa và phương pháp điều trị là thật sự cần thiết.

1. Bệnh giãn tĩnh mạch là gì?

Giãn tĩnh mạch là tình trạng tĩnh mạch bị xoắn và phình to. Bất kỳ tĩnh mạch nông nào cũng có thể bị giãn, nhưng các tĩnh mạch thường bị ảnh hưởng nhất là ở chân. Nguyên nhân là do tư thế đứng và đi thẳng làm tăng áp lực trong tĩnh mạch của phần dưới cơ thể.

Đối với nhiều người, giãn tĩnh chỉ đơn giản là vấn đề về thẩm mỹ. Tuy nhiên, với những người khác, giãn tĩnh mạch có thể gây đau và khó chịu. Đôi khi giãn tĩnh mạch dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn nữa. Điều trị có thể bao gồm các biện pháp tự chăm sóc hoặc các thủ thuật của bác sĩ để loại bỏ tĩnh mạch.

2. Triệu chứng của bệnh giãn tĩnh mạch

Giãn tĩnh mạch có thể không gây đau đớn. Các dấu hiệu khi bị giãn tĩnh mạch bao gồm:

• Tĩnh mạch có màu tím đậm hoặc xanh
• Tĩnh mạch xuất hiện xoắn và phồng; đôi khi giống như dây trên chân của bạn

Khi các dấu hiệu và triệu chứng đau xảy ra, bao gồm:

• Cảm giác đau nhức hoặc nặng nề ở chân
• Châm chích, đau nhói, chuột rút và phù ở vùng dưới chân
• Đau nặng hơn sau khi ngồi hoặc đứng trong một thời gian dài
• Ngứa ở vị trí quanh các tĩnh mạch
• Đổi màu da xung quanh tĩnh mạch giãn

Tĩnh mạch mạng nhện tương tự như bệnh giãn tĩnh mạch, nhưng chúng nhỏ hơn. Các tĩnh mạch mạng nhện được tìm thấy gần bề mặt da hơn và thường có màu đỏ hoặc xanh.

Tĩnh mạch nhện thường xuất hiện trên chân, nhưng cũng có thể được tìm thấy ở mặt. Chúng có kích thước khác nhau và thường trông giống như mạng nhện. 

>> Bạn có thể tìm hiểu kĩ hơn về Bệnh giãn tĩnh mạch chân: triệu chứng và cách phòng chống

3. Khi nào cần đi khám bác sĩ

Tự chăm sóc – chẳng hạn như tập thể dục, nâng cao chân hoặc mang vớ chuyên biệt – có thể giúp bạn giảm đau do giãn tĩnh mạch. Đồng thời ngăn ngừa tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên nếu lo lắng về việc tĩnh mạch giãn ảnh hưởng thẩm mỹ và tiến triển không tốt, hãy đến khám bác sĩ.

4. Nguyên nhân gây ra bệnh giãn tĩnh mạch

Van yếu hoặc hư hỏng có thể dẫn đến giãn tĩnh mạch. Động mạch mang máu từ tim đến các mô còn lại và các tĩnh mạch đưa máu từ phần còn lại của cơ thể về tim. Do đó máu có thể được tuần hoàn. Để luân chuyển máu về lại tim, các tĩnh mạch ở chân phải hoạt động chống lại trọng lực.

Các cơn co thắt cơ bắp ở chân hoạt động như một máy bơm. Đồng thời, các thành tĩnh mạch đàn hồi giúp máu quay trở lại tim của bạn. Những van nhỏ trong tĩnh mạch mở ra khi máu chảy về tim, sau đó đóng lại để ngăn máu chảy ngược. Nếu các van này yếu hoặc hư hỏng, máu có thể chảy ngược lại, dồn vào tĩnh mạch, khiến các tĩnh mạch bị giãn , xoắn.

5. Các yếu tố nguy cơ của bệnh giãn tĩnh mạch

Những yếu tố này làm tăng nguy cơ phát triển bệnh giãn tĩnh mạch:

Tuổi tác. Nguy cơ giãn tĩnh mạch tăng theo tuổi. Lão hóa gây ra hao mòn trên các van trong tĩnh mạch điều chỉnh lưu lượng máu. Cuối cùng, sự hao mòn đó làm cho các van làm cho máu chảy ngược vào tĩnh mạch nơi nó thu thập, thay vì chảy lên tim của bạn.

Giới tính. Phụ nữ có nhiều nguy cơ hơn nam giới. Sự thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ, tiền kinh nguyệt hoặc mãn kinh có thể là những yếu tố nguy cơ. Bởi lẽ, nội tiết tố nữ có xu hướng làm giãn các thành tĩnh mạch. Phương pháp điều trị nội tiết tố như thuốc tránh thai, có thể làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch của bạn.

Thai kỳ. Khi mang thai, lượng máu trong cơ thể bạn tăng lên. Sự thay đổi này hỗ trợ thai nhi đang phát triển, nhưng cũng có thể tạo ra một tác dụng phụ đáng tiếc  đó là giãn các tĩnh mạch ở chân. Thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ cũng có thể đóng một vai trò.

Tiền sử gia đình. Nếu các thành viên khác trong gia đình bị giãn tĩnh mạch, bạn cũng sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh hơn.

Béo phì. Thừa cân gây thêm áp lực lên tĩnh mạch của bạn.

Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài. Máu cũng không lưu thông tốt nếu bạn ở cùng một vị trí trong thời gian dài.

6. Bệnh giãn tĩnh mạch có thể gây các biến chứng nào?

Các biến chứng của bệnh giãn tĩnh mạch thì hiếm gặp, bao gồm:

Loét. Loét đau có thể hình thành trên vùng da gần tĩnh mạch bị giãn, đặc biệt là gần mắt cá chân. Một điểm đổi màu trên da thường bắt đầu trước khi hình thành vết loét. Gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn nghi ngờ mình bị loét.

Cục máu đông. Thỉnh thoảng, các tĩnh mạch sâu trong chân trở nên to ra. Trong những trường hợp như vậy, chân bị ảnh hưởng có thể trở nên đau và sưng. Bất kỳ cơn đau chân hoặc sưng kéo dài nào cũng cần được chăm sóc y tế bởi vì nó có thể chỉ ra tình trạng huyết khối trong cơ thể.

Chảy máu. Đôi khi, các tĩnh mạch rất nông có thể vỡ ra. Điều này thường chỉ gây chảy máu nhỏ. Nhưng bất kỳ tình trạng chảy máu nào cũng đòi hỏi phải chăm sóc cẩn thận.

 7. Có cách nào phòng ngừa giãn tĩnh mạch không?

Không có cách nào để ngăn chặn hoàn toàn chứng giãn tĩnh mạch. Nhưng cải thiện lưu thông và trương lực cơ có thể làm giảm nguy cơ tiến triển bệnh. Các biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm thiểu khó chịu và ngăn ngừa chứng giãn tĩnh mạch, bao gồm:

• Theo dõi cân nặng của bạn
• Ăn chế độ ăn nhiều chất xơ, ít muối
• Tránh giày cao gót và hàng dệt kim chật
• Nâng cao chân
• Thay đổi tư thế ngồi hoặc đứng thường xuyên

8. Các phương tiện chẩn đoán bệnh giãn tĩnh mạch

Để chẩn đoán giãn tĩnh mạch, người bệnh sẽ được kiểm tra tổng quát, bao gồm nhìn vào chân trong khi đứng để kiểm tra có sưng không. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn mô tả tình trạng đau ở chân hay các vị trí trên cơ thể của bạn.

Siêu âm để xem các van trong tĩnh mạch của bạn có hoạt động bình thường hay không nếu có bất kỳ bằng chứng nào về cục máu đông. Trong thử nghiệm không xâm lấn này, một kỹ thuật viên chạy một thiết bị cầm tay nhỏ (đầu dò) trên vùng da đang được kiểm tra. Đầu dò truyền hình ảnh của các tĩnh mạch ở chân đến một màn hình, vì vậy một kỹ thuật viên và bác sĩ có thể nhìn thấy chúng.

9. Các phương pháp điều trị bệnh giãn tĩnh mạch

Phương pháp điều trị cho bệnh giãn tĩnh mạch nhẹ và trung bình

May mắn thay, việc điều trị thường không đòi hỏi ở lại bệnh viện. Nhờ các thủ tục ít xâm lấn, suy tĩnh mạch có thể điều trị ngoại trú.

Tự chăm sóc. Chẳng hạn như tập thể dục, giảm cân, không mặc quần áo bó sát, nâng cao chân và tránh đứng lâu hoặc ngồi – có thể giảm đau và ngăn ngừa chứng giãn tĩnh mạch trở nên tồi tệ hơn.

Vớ nén. Mang vớ nén cả ngày thường là lựa chọn đầu tiên trước khi chuyển sang các phương pháp điều trị khác. Vớ sẽ ép chặt chân, giúp tĩnh mạch và cơ chân di chuyển máu hiệu quả hơn. Khả năng nén của vớ khác nhau tùy theo loại và thương hiệu. Bạn có thể mua vớ nén tại hầu hết các hiệu thuốc và cửa hàng trang thiết bị y tế.

Phương pháp điều trị bổ sung cho chứng giãn tĩnh mạch nặng

Nếu bạn không đáp ứng với biện pháp tự chăm sóc hoặc xài vớ nén, hay tình trạng nghiêm trọng hơn, cân nhắc một trong các phương pháp sau:

Điều trị xơ cứng. Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ tiêm vào  tĩnh mạch giãn nhỏ,vừa bằng dung dịch hoặc bọt làm sẹo để đóng các tĩnh mạch đó. Trong một vài tuần, giãn tĩnh mạch được điều trị sẽ mờ dần.

Mặc dù cùng một tĩnh mạch có thể cần phải được tiêm nhiều lần, nhưng liệu pháp xơ cứng có hiệu quả nếu được thực hiện đúng. Điều trị xơ cứng không cần gây mê và có thể được thực hiện tại phòng mạch của bác sĩ.

Bọt xơ cứng trị liệu của tĩnh mạch lớn. Tiêm tĩnh mạch lớn bằng dung dịch bọt cũng là một phương pháp điều trị khả thi để đóng tĩnh mạch và bịt kín nó.

Điều trị bằng laser. Các bác sĩ đang sử dụng công nghệ mới trong điều trị bằng laser để loại bỏ chứng giãn tĩnh mạch nhỏ hơn và tĩnh mạch mạng nhện. Điều trị bằng laser bằng cách truyền luồng ánh sáng mạnh vào tĩnh mạch, khiến tĩnh mạch từ từ mờ dần và biến mất. Phương pháp này không để lại vết mổ hoặc kim.

Giãn tĩnh mạch tiến triển trong thai kỳ thường cải thiện mà không cần điều trị trong vòng ba đến 12 tháng sau khi sinh.

10. Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà

Có một số biện pháp chăm sóc bạn có thể thực hiện để giảm bớt sự khó chịu mà chứng giãn tĩnh mạch có thể gây ra. Những biện pháp tương tự cũng giúp ngăn ngừa, làm chậm sự phát triển của giãn tĩnh mạch.

Tập thể dục.

Đi bộ là một cách tuyệt vời để khuyến khích lưu thông máu ở chân của bạn. Bác sĩ của bạn có thể đề nghị một mức độ hoạt động thích hợp cho bạn.

Theo dõi chế độ ăn uống của bạn.

Giảm cân làm giảm áp lực không cần thiết ra khỏi tĩnh mạch. Thực hiện theo chế độ ăn ít muối để ngăn ngừa phù do giữ nước.

Thay đổi thói quen

Chú ý những trang phục bạn mang. Tránh giày cao gót. Hãy mang giày gót thấp vì nó giúp cơ bắp chân hoạt động nhiều hơn, tốt hơn cho tĩnh mạch của bạn. Đừng mặc quần áo chật quanh eo, chân hoặc háng vì những trang phục này có thể làm giảm lưu lượng máu.

Nâng cao chân . Để cải thiện lưu thông ở chân, hãy nghỉ ngơi hàng ngày, nâng cao chân của bạn trên mức tim. Ví dụ, nằm xuống với hai chân đặt trên ba hoặc bốn chiếc gối.

Tránh ngồi lâu hoặc đứng. Tạo một điểm thay đổi vị trí của bạn thường xuyên để khuyến khích lưu lượng máu.

Bệnh giãn tĩnh mạch ngày nay được xem như là bệnh lý thời hiện đại.  Bên cạnh bệnh tăng huyết áp và đái tháo đường, tần suất mắc bệnh  giãn tĩnh mạch tăng nhanh trong dân số. Đặc biệt tỷ lệ mắc phải ở nữ giới cao gấp 3 lần nam giới. Về lâu dài bệnh sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó hãy tích cực tuân thủ điều trị để có cuộc sống mạnh khỏe.

Bác sĩ Nguyễn Lâm Giang