Nguyên nhân ung thư trực tràng và giải đáp đến từ bác sĩ

Ung thư trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ hai ở ruột già. Sự phổ biến và số lượng bệnh nhân trẻ tuổi được chẩn đoán mắc bệnh đã khiến nó trở thành một trong những vấn đề sức khỏe lớn trên thế giới. Vậy nguyên nhân ung thư trực tràng là gì?

Ung thư trực tràng là gì?

Trực tràng bắt đầu ở cuối đoạn cuối cùng của đại tràng và kết thúc khi đến đoạn ngắn hẹp dẫn đến hậu môn.

Ung thư trực tràng xảy ra khi các tế bào trực tràng đột biến và phát triển ngoài kiểm soát. Bệnh có thể phát triển khi các khối u (polyp), ở thành trong trực tràng và thành ung thư.

Ung thư trực tràng và ruột kết được gọi là ung thư đại trực tràng. Đây là loại ung thư phổ biến thứ ba ở cả nam và nữ. Hai bệnh ung thư này được nhóm lại vì có nhiều đặc điểm và điều trị tương tự nhau.

Triệu chứng ung thư trực tràng

• Thay đổi thói quen đi tiêu. Chẳng hạn như tiêu chảy, táo bón, đi tiêu thường xuyên hơn…
• Phân màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm
• Phân hẹp hoặc có hình dạng khác với bình thường
• Cảm giác ruột không rỗng hoàn toàn
• Khó chịu ở bụng (thường xuyên bị đầy hơi, chướng bụng, đau bụng…)
• Thay đổi cảm giác thèm ăn
• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Suy nhược hoặc rất mệt mỏi

Tuy nhiên những dấu hiệu và triệu chứng này có thể do ung thư trực tràng hoặc các bệnh lý khác gây ra. Vì vậy hãy đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào phía trên.

Nguyên nhân ung thư trực tràng

Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng. Nhưng vẫn chưa biết rõ chính xác cách thức tất cả các yếu tố này có thể gây ra bệnh ung thư này.

Ung thư trực tràng bắt đầu khi các tế bào khỏe mạnh trong trực tràng thay đổi (đột biến) DNA. DNA là chất hóa học trong tế bào tạo nên gen của chúng ta, giúp kiểm soát cách thức hoạt động của tế bào. Chúng ta thường giống bố mẹ của mình vì họ là nguồn DNA của chúng ta. Nhưng DNA ảnh hưởng nhiều hơn đến vẻ ngoài của chúng ta.

Một số gen giúp kiểm soát thời điểm các tế bào phát triển, phân chia thành các tế bào mới và chết đi:

• Một số gen giúp tế bào phát triển, phân chia và tồn tại được gọi là gen sinh ung thư.
• Các gen giúp duy trì sự phân chia tế bào trong tầm kiểm soát hoặc khiến tế bào chết đúng lúc được gọi là gen ức chế khối u.

Ung thư có thể do đột biến DNA làm bật gen sinh ung thử hoặc tắt gen ức chế khối u. Điều này dẫn đến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát. Những thay đổi trong nhiều gen khác nhau là nguyên nhân ung thư trực tràng.

Những thay đổi DNA cho biết các tế bào phát triển không kiểm soát và tiếp tục sống sau khi các tế bào khỏe mạnh chết. Theo thời gian, các tế bào ung thư phát triển để xâm lấn và phá hủy các mô khỏe mạnh gần đó. Các tế bào ung thư có thể vỡ ra và di căn đến các bộ phận khác.

Không rõ nguyên nhân gây ra các đột biến hình thành hầu hết các bệnh ung thư. Vì vậy nguyên nhân ung thư trực tràng vẫn chưa được biết rõ. Nhưng nguy cơ phát triển bệnh sẽ tăng lên theo độ tuổi.

Đột biến gen di truyền

Một số đột biến DNA có thể di truyền trong các gia đình. Chúng được gọi là đột biến di truyền. Một phần rất nhỏ ung thư trực tràng là do đột biến gen di truyền. Ví dụ:

Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP), FAP giảm độc lực (AFAP) và hội chứng Gardner do những thay đổi di truyền trong gen APC. Gen APC là gen ức chế khối u, giúp kiểm soát sự phát triển của tế bào. Ở những người có những thay đổi di truyền trong gen APC, tăng trưởng tế bào bị dừng lại, khiến hàng trăm polyp hình thành trong ruột kết. Theo thời gian, ung thử sẽ gần như luôn phát triển ở một hoặc nhiều polyp.

• Hội chứng Lynch (ung thư ruột kết không đa polyp di truyền hoặc HNPCC) do nhưng thay đổi trong các gen thường giúp tế bào sửa chữa DNA bị hư hỏng.  Đột biến ở trong các gen sữa chữa DNA như MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 và EPCAM, có thể cho phép các lỗi DNA không được sửa chữa. Những sai sót này đôi khi sẽ ảnh hưởng đến các gen điều hòa tăng trưởng. Từ đó có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư.
• Hội chứng Peutz-Jeghers do những thay đổi di truyền trong gen STK11 (LKB1), một gen ức chế khối u.
• Polyp liên quan đến MUTYH (MAP) là do đột biến trong gen MUTYH. Gen này có liên quan đến cách tế bào kiểm tra DNA và sửa lỗi khi tế bào phân chia.

Các xét nghiệm di truyền đặc biệt có thể tìm thấy các đột biến gen liên quan đến hội chứng di truyền này. Nếu bạn có tiền sử gia đình bị polyp, ung thư đại trực tràng hoặc các triệu chứng khác liên quan đến các hội chứng này, hãy hỏi bác sĩ về tư vấn di truyền và xét nghiệm di truyền.

Đột biến gen mắc phải

Hầu hết các đột biến gen dẫn đến ung thư là đột biến mắc phải. Chúng xảy ra trong suốt cuộc đời của một người và không được truyền lại cho con cái của họ. Những thay đổi DNA này chỉ ảnh hưởng đến cá tế bào bị đột biến ban đầu.

Trong hầu hết các trường hợp ung thư đại trực tràng, các đột biến DNA dẫn đến ung thư mắc phải trong cuộc đời của một người chứ không phải do di truyền. Các yếu tố nguy cơ đóng vai trò trong việc gây ra các đột biến mắc phải này. Nhưng cho đến nay vẫn chưa biết nguyên nhân gây ra hầu hết chúng

Các yếu tố nguy cơ có thể là nguyên nhân ung thư trực tràng bao gồm:

• Chế độ ăn
• Hút thuốc
• Sử dụng rượu
• Lối sống ít vận động
• Béo phì
• Bệnh tiểu đường

Dường như không có một con đường di truyền nào dẫn đến ung thư trực tràng giống nhau trong mọi trường hợp. Trong nhiều trường hợp, đột biến đầu tiên xảy ra ở gen APC. Điều này dẫn đến gia tăng sự phát triển của các tế bào đại trực tràng. Sau đó, các đột biến khác có thể xảy ra ở các gen khác. Từ đó có thể khiến các tế bào ung thư phát triển và di căn không kiểm soát. Các gen khác chưa được biết đến cũng có thể liên quan.

Ai dễ mắc ung thư trực tràng hơn?

Cả nam giới và nữ giới đều có nguy cơ mắc bệnh ung thư trực tràng như nhau

Ung thư trực tràng phổ biến nhất ở những người từ 50 tuổi trở lên. Nhưng cũng có thể xảy ra ở những bệnh nhân trẻ như thanh thiếu niên. Hơn 75% trường hợp ung thư ruột kết và trực tràng xảy ra với những người không có yếu tố nguy cơ nào được biết đến. Đó là lý do tại sao việc tầm soát thường xuyên rất quan trọng. Tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị ung thư ruột kết, trực tràng hoặc polyp đại tràng có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư trực tràng

Rủi ro di truyền

• Người thân cấp độ 1 (cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái) bị ung thư đại trực tràng
• Một người thân được chẩn đoán dưới 50 tuổi hoặc nhiều hơn một người thân bị ảnh hưởng
• Tiền sử gia đình mắc hội chứng Lynch, FAP, MAP hoặc một số hội chứng di truyền khác
• Khoảng 20% tổng số bệnh nhân ung thư đại trực tràng có người thân bị ung thư đại trực tràng

Tiền sử y khoa cá nhân

• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình về một số loại polyp
• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh viêm ruột, viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn
• Các bệnh ung thư khác như buồng trứng, vú và nội mạc tử cung
• Người Mỹ gốc Phi, người châu Á và người gốc Tây Ban Nha thường được chẩn đoán ở giai đoạn sau của bệnh

Các yếu tố nguy cơ khác

• Không hoạt động thể chất
• Thừa cân hoặc béo phì
• Tiêu thụ nhiều thịt đỏ
• Hút thuốc lá
• Uống rượu bia nhiều

Nguyên nhân ung thư trực tràng vẫn chưa được biết rõ. Đó là lý do tại sao việc tầm soát thường xuyên rất quan trọng. Vì vậy nếu bạn cảm thấy cơ thể có các dấu hiệu và triệu chứng bất thường của ung thư trực tràng, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nhé!

Ths. Bs. CKI. Trần Quốc Phong