Tìm hiểu về Gammopathy thể đơn dòng không xác định

Gammopathy thể đơn dòng không xác định (MGUS) tình trạng cơ thể tạo ra một protein bất thường. Thông thường, MGUS không phải là tình trạng đáng lo ngại và không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Tuy nhiên, những người bị MGUS sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh về máu và tủy xương. Bao gồm các bệnh ung thư máu nghiêm trọng như đa u tủy hoặc ung thư hạch.

1. Gammopathy thể đơn dòng không xác định (MGUS) là gì?

Gammopathy thể đơn dòng không xác định (MGUS) tình trạng cơ thể tạo ra một protein bất thường. Protein này được gọi là protein đơn dòng hoặc protein M. Nó được tạo ra bởi các tế bào bạch cầu được gọi là tế bào plasma trong tủy xương của cơ thể.

Trong một vài trường hợp, các tế bào khỏe mạnh trong tủy xương có thể chen chúc nhau khi cơ thể tạo ra một lượng quá lớn protein M. Điều này có thể dẫn đến tổn thương nhiều mô của cơ thể.

Khi có tình trạng MGUS, cần thực hiện các xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra các dấu hiệu của ung thư hoặc các bệnh khác có thể phát triển theo thời gian.

>> Bạch cầu mạn dòng lympho là dạng ung thư, là tình trạng tế bào gốc phát triển thành những tế bào lympho bất thường. Cùng tìm hiểu về bệnh lý nguy hiểm này ngay. 

2. Gammopathy thể đơn dòng không xác định được chẩn đoán như thế nào?

Gammopathy thể đơn dòng không xác định thường không gây ra bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào. Tình trạng MGUS thường được phát hiện khi tình cờ tìm thấy protein M trong máu trong khi thực hiện xét nghiệm kiểm tra các bệnh lý khác. Một số người có thể có các triệu chứng như phát ban, tê hoặc ngứa ran trên cơ thể.

Sự hiện diện của protein M trong nước tiểu hoặc máu là một dấu hiệu của MGUS. Khi mắc Gammopathy thể đơn dòng không xác định, các protein khác cũng tăng cao trong máu. Đây có thể là dấu hiệu của các tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như mất nước và viêm gan.

Để loại trừ các tình trạng khác hoặc để kiểm tra MGUS có gây ra các vấn đề sức khỏe hay không, có thể tiến hành các xét nghiệm khác.

Các xét nghiệm bao gồm:

• Xét nghiệm máu chi tiết: Bao gồm công thức máu đầy đủ, creatinin huyết thanh và canxi huyết thanh. Các xét nghiệm có thể giúp kiểm tra sự mất cân bằng của các tế bào máu, nồng độ canxi cao và suy giảm chức năng thận. Những dấu hiệu này thường liên quan đến các tình trạng nghiêm trọng liên quan đến MGUS. Chẳng hạn như đa u tủy.
• Xét nghiệm protein trong nước tiểu 24 giờ: Xét nghiệm này cho biết protein M có được thải ra trong nước tiểu hay không. Và còn giúp kiểm tra bất kỳ tổn thương nào ở thận. Đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng liên quan đến Gammopathy thể đơn dòng không xác định.
• Các xét nghiệm hình ảnh: Chụp CT hoặc MRI có thể tìm được các bất thường về xương liên quan đến các tình trạng nghiêm trọng liên quan đến MGUS.
• Sinh thiết tủy xương: Kiểm tra các dấu hiệu của ung thư tủy xương và các bệnh liên quan đến MGUS. Sinh thiết thường chỉ được thực hiện nếu bạn có dấu hiệu thiếu máu không rõ nguyên nhân, suy thận, tổn thương xương hoặc nồng độ canxi cao.

3. Gammopathy thể đơn dòng không xác định tiến triển như thế nào theo thời gian?

MGUS được chia thành 3 loại, mỗi loại có liên quan đến nguy cơ gia tăng các tình trạng sức khỏe nhất định. Bao gồm:

• MGUS không IgM (bao gồm IgG, IgA hoặc IgD MGUS): Đa số người có tình trạng MGUS thuộc loại này. MGUS không IgM sẽ tăng khả năng phát triển thành đa u tủy. Ở một số người, MGUS không IgM có thể dẫn đến các rối loạn nghiêm trọng khác. Chẳng hạn như bệnh amyloidosis  thể chuỗi nhẹ globulin miễn dịch (AL) hoặc bệnh lắng đọng chuỗi nhẹ.
• IgM MGUS: Chiếm khoảng 15% những người bị MGUS. Loại MGUS này có nguy cơ mắc một bệnh ung thư hiếm gặp được gọi là bệnh tăng protein đại phân tử ( bệnh Waldenstrom), cũng như ung thư hạch bạch huyết, AL amyloidosis và đa u tủy.
• Chuỗi nhẹ MGUS (LC-MGUS): Loại này chỉ mới được phân loại gần đây. Tình trạng này làm protein M xuất hiện trong nước tiểu và có thể dẫn đến bệnh đa u tủy xương chuỗi nhẹ, bệnh amyloidosis AL hoặc bệnh lắng đọng chuỗi nhẹ.

Các bệnh do MGUS gây ra có thể gây ra gãy xương, cục máu đông và các vấn đề về thận theo thời gian.

4. Có cần điều trị tình trạng Gammopathy thể đơn dòng không xác định không?

Không có điều trị đặc hiệu nào cho Gammopathy thể đơn dòng không xác định. Tình trạng này không tự biến mất, nhưng thường không gây ra các triệu chứng và khả năng phát triển thành một tình trạng nghiêm trọng là không cao.

Khi có tình trạng này, bạn nên kiểm tra sức khỏe thường xuyên và xét nghiệm máu để theo dõi sức khỏe. Thông thường, kiểm tra sẽ bắt đầu sau sáu tháng từ lần chẩn đoán MGUS đầu tiên.

Bên cạnh việc kiểm tra máu để tìm các thay đổi trong protein M, bác sĩ sẽ tầm soát các triệu chứng có thể cho thấy bệnh đang tiến triển.

4.1 Các triệu chứng bao gồm

• Thiếu máu hoặc các bất thường khác của máu
• Xuất huyết
• Thay đổi thị lực hoặc thính giác
• Sốt hoặc đổ mồ hôi ban đêm
• Nhức đầu và chóng mặt
• Các vấn đề về tim và thận
• Đau dây thần kinh và đau xương
• Gan to, lách to, hạch bạch huyết to
• Mệt mỏi
• Sụt cân không rõ nguyên nhân

Vì Gammopathy thể đơn dòng không xác định có thể dẫn đến các tình trạng suy giảm khối lượng xương, nếu bạn bị loãng xương có thể dùng thuốc để tăng mật độ xương.

4.2 Một số loại thuốc điều trị

• Alendronat (Binosto, Fosamax)
• Risedronate (Actonel, Atelvia)
• Ibandronate (Boniva)
• Axit zoledronic (Reclast, Zometa)

5. Những điều trị và dự phòng khác

Hầu hết những người bị MGUS không phát triển các tình trạng nghiêm trọng về máu và tủy xương. Tuy nhiên, nguy cơ được ước tính tốt nhất bằng cách thăm khám bác sĩ thường xuyên và xét nghiệm máu. Xác định nguy cơ mắc MGUS tiến triển thành một bệnh khác dựa trên nhiều yếu tố:

• Số lượng, loại và kích thước của protein M được tìm thấy trong máu.
• Mức độ chuỗi nhẹ tự do trong máu.
• Tuổi khi được chẩn đoán.

Nếu bạn hoặc người thân được chẩn đoán mắc MGUS, hãy đảm bảo tuân thủ các kế hoạch của bác sĩ để tình trạng của bạn được theo dõi tốt nhất.

Duy trì một lối sống lành mạnh cũng có thể dẫn đến kết quả tốt hơn. Bạn có thể làm điều này bằng cách:

• Ngủ đủ giấc
• Tập thể dục
• Giảm căng thẳng
• Ăn các thực phẩm lành mạnh như trái cây tươi và rau quả.

>> Ung thư máu là một căn bệnh nguy hiểm và sẽ diễ tiến rất nhanh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Cùng tìm hiểu ngay. 

Gammopathy thể đơn dòng không xác định là tình trạng có thể khiến cơ thể tăng nguy cơ mắc các bệnh về máu và tủy xương. Nếu như bạn và người thân tồn tại tình trạng này, hãy khám bác sĩ định kỳ để theo dõi và tầm soát các vấn đề về sức khỏe.

Bác sĩ Đào Thị Thu Hương