Tiền mãn kinh và mãn kinh là một trong những giai đoạn phát triển bình thường của người phụ nữ mà ai cũng phải trải qua. Một số người trước 40 tuổi đã đến thời kỳ mãn kinh. Thời kỳ mãn kinh xảy ra trước tuổi này, dù là tự nhiên hay có nguyên nhân gây ra thì đều được gọi là mãn kinh sớm. Đương đầu với giai đoạn tiền mãn kinh sớm như thế nào: nhẹ nhàng, êm ả hay lo lắng, khó chịu, tất cả phụ thuộc vào sự hiểu biết của người phụ nữ. Cùng NT BacGiang tìm hiểu nhé.
1. Tiền mãn kinh và mãn kinh
1.1 Mãn kinh là gì?
Mãn kinh là khoảng thời gian sau khi buồng trứng của người phụ nữ ngừng hoạt động hoàn toàn, không còn rụng trứng và sản xuất các loại nội tiết tố. Do đó người phụ nữ không còn kinh nguyệt và cũng không thể mang thai. Theo Hiệp hội Mãn kinh Bắc Mỹ (NAMS), mãn kinh được định nghĩa “là sự ngưng hành kinh vĩnh viễn do mất chức năng tạo nang noãn tại buồng trứng”.
Kinh nguyệt có thể ngưng trong một vài tháng và sau đó có lại. Chính vì vậy người phụ nữ được gọi là mãn kinh khi không có kinh trên 1 năm.
Tuổi mãn kinh thông thường từ 45 đến 55 tuổi. Mãn kinh không phải là một bệnh mà là sự chuyển tiếp thời kỳ bình thường xảy ra ở tất cả phụ nữ lớn tuổi. Tuy nhiên, do di truyền, bệnh tật hoặc các phương pháp điều trị, một số phụ nữ trước 40 tuổi đã đến thời kỳ mãn kinh. Thời kỳ mãn kinh xảy ra trước tuổi này, dù là tự nhiên hay có nguyên nhân gây ra thì đều được gọi là mãn kinh sớm.
Mãn kinh và tiền mãn kinh
1.2 Tiền mãn kinh là gì?
Tiền mãn kinh là khoảng thời gian trước khi mãn kinh thực sự. Trong khoảng thời gian này, trong cơ thể người phụ nữ sẽ thay đổi và gây nên các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng này có thể tồn tại vài tháng hoặc có khi vài năm sau kỳ kinh nguyệt cuối cùng. Sau khi mãn kinh thì người phụ nữ sẽ đi vào giai đoạn hậu mãn kinh, kéo dài đến cuối cuộc đời.
Thời gian của giai đoạn tiền mãn kinh trung bình là 4 năm. Nhưng khoảng thời gian này có thể thay đổi rất khác nhau tùy cơ địa mỗi người. Giai đoạn này có thể chỉ kéo dài một vài tháng hoặc kéo dài tới 10 năm.
2. Dấu hiệu của tiền mãn kinh sớm
Các dấu hiệu của tiền mãn kinh sớm cũng giống như các dấu hiệu của một giai đoạn tiền mãn kinh bình thường. Chỉ khác, nó xảy ra sớm hơn, trước 40 tuổi.
Rối loạn kinh nguyệt
Thường xuyên hơn hoặc ít hơn
Kéo dài nhiều ngày hơn hoặc ít ngày hơn
Lượng nhiều hơn hoặc ít hơn
Tuy nhiên thay đổi chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể gặp trong một số trường hợp khác. Chẳng hạn như u bướu, có thai, viêm đường sinh dục, sử dụng thuốc ngừa thai… Vì vậy, cần đến khám bác sĩ để chẩn đoán loại trừ các nguyên nhân đó.
Bốc hỏa (nóng bừng)
Biểu hiện này khá thường gặp. Bốc hỏa là cảm giác nóng bừng đột ngột xảy ra khắp ở măt, cổ hay ngực. Triệu chứng bốc hỏa có thể kèm đỏ bừng mặt, đổ mồ hôi và cảm giác lạnh run sau đó. Bốc hỏa ban đêm có thể gây đổ mồ hôi đêm và làm mất ngủ.
Bốc hỏa là triệu chứng thường gặp
Khó ngủ
Có thể do bốc hỏa trong đêm, đổ mổ hôi đêm.
Khô âm đạo
Giảm nồng độ estrogen làm âm đạo bị khô, teo, thiểu dưỡng. Điều này có thể làm bạn đau khi giao hợp. Ngoài ra còn xuất hiện các khó chịu như ngứa, rát, tiết dịch âm đạo, ra huyết âm đạo.
Rối loạn tiết niệu
Són tiểu
Tiểu gắt
Nhiễm trùng tiểu
Khó cầm được nước tiểu khi mắc tiểu
Giảm ham muốn tình dục
Do thay đổi tính khí, mất ngủ, khô âm đạo gây giao hợp đau.
Thay đổi tính khí
Dễ cáu bẳn, bực bội, khó chịu
Dễ xúc động, khóc lóc
Giảm khả năng tập trung, hay quên
Đau vú
Khi một phụ nữ gần mãn kinh, sản xuất estrogen buồng trứng trở nên thất thường. Ngực có thể trở nên căng đau do tác dụng giữ dịch của estrogen.
Loãng xương
Đây cũng là dấu hiệu của tiền mãn kinh sớm. Hormon estrogen suy giảm gây mất lượng lớn canxi ra khỏi xương, gây loãng xương.
Những triệu chứng khác
Tăng cân
Tăng mỡ bụng
Cơ nhão
Da nhăn nheo, mất tính đàn hồi
Tóc khô, dễ gãy rụng
3. Nguyên nhân gì dẫn đến tiền mãn kinh sớm
Có thể do nhiều nguyên nhân. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không tìm được nguyên nhân rõ ràng nào:
Điều trị y khoa, như cắt hai buồng trứng
Điều trị ung thư gây phá hủy buồng trứng như hóa trị hay xạ trị vùng chậu
Bệnh tự miễn như bệnh tuyến giáp và viêm khớp dạng thấp… cũng có thể gây mãn kinh sớm. Khi mắc bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các cơ quan của cơ thể. Trong đó có cả buồng trứng, tổn thương làm buồng trứng suy giảm chức năng sớm
Đối với những phụ nữ muốn có con thì mãn kinh sớm có thể là một cú sốc lớn. Bạn nên thảo luận với BS những phương pháp giúp bạn mang thai như xin trứng hoặc nhận con nuôi.
Mãn kinh sớm có thể làm tăng nguy cơ loãng xương và các bệnh lý tim mạch. Bạn nên thảo luận với bác sĩ để có biện pháp điều trị và dự phòng tốt nhất.
Một số nguyên nhân thường gặp của tiền mãn kinh sớm
Ngoài ra, có vài yếu tố khác thúc đẩy gây nên mãn kinh sớm
Do di truyền
Trong gia đình có bà, mẹ hoặc chị em gái bị mãn kinh sớm có khả năng mãn kinh sớm.
Yếu tố lối sống
Phụ nữ có thói quen hút thuốc lá sẽ khiến cơ thể bước vào giai đoạn mãn kinh sớm hơn. Ngoài ra, cuộc sống nhiều stress, dinh dưỡng kém, chế độ ăn chay, thiếu tập thể dục và sống thiếu ánh nắng mặt trời đều có thể gây ra mãn kinh sớm.
Một số khiếm khuyết nhiễm sắc thể
Ví dụ, phụ nữ mắc hội chứng Turner thì chức năng buồng trứng không được bình thường. Điều này thường khiến họ bước vào thời kỳ mãn kinh sớm. Phụ nữ nên thảo luận về việc xét nghiệm di truyền với bác sĩ của họ nếu bị mãn kinh sớm hoặc nếu họ có thành viên gia đình đã mãn kinh sớm.
Động kinh
Là một rối loạn co giật bắt nguồn từ não. Phụ nữ bị động kinh có nhiều khả năng bị suy buồng trứng sớm, dẫn đến mãn kinh
4. Điều trị tiền mãn kinh sớm
Estrogen suy giảm là thủ phạm hàng đầu dẫn tới các rắc rối kể trên. Vì thế, nếu muốn mọi việc về đúng “quỹ đạo”, không gì tốt hơn là dùng liệu pháp hormon thay thế. Việc dùng hormon nào là tùy thuộc vào cơ địa của từng người.
Hormone thay thế là biện pháp hiệu quả giúp bạn giảm bớt các khó chịu trong thời kỳ mãn kinh cũng như loãng xương. Tuy nhiên nó có thể có một số tác dụng có hại, nhất là nếu dùng trong thời gian dài.
Việc quyết định sử dụng liệu pháp nội tiết thay thế cần phải được thảo luận kỹ lưỡng với BS về các lợi ích cũng như nguy cơ. Nếu sử dụng thì bạn cần lưu ý sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể.
Liệu pháp hormone thay thế
Có nhu cầu ngừa thai bằng thuốc: thuốc ngừa thai.
Không có nhu cầu ngừa thai bằng thuốc: điều trị bằng Progesteron.
Thuốc ngừa thai thế hệ mới 20μg Ethinyl Estradiol và 1mg Desogestrel thích hợp cho những trường hợp có triệu chứng lâm sàng nặng. Có thể sử dụng thuốc ngừa thai cho đến khi mãn kinh ở những phụ nữ không có nguy cơ tim mạch, nhưng tối đa là đến 50 tuổi phải đổi sang nội tiết thay thế.
Progestins: Được dùng trong 10 ngày mỗi tháng để gây ra kinh khi ngưng thuốc.
5. Lời khuyên ăn uống lành mạnh trong thời kỳ mãn kinh
Sau đây là 6 lời khuyên giúp bạn giảm thiểu các triệu chứng mãn kinh.
5.1 Ăn cá
Nguy cơ mắc bệnh tim là có thể tăng sau khi mãn kinh. Do đó, bạn nên ăn ít nhất 2 khẩu phần cá mỗi tuần. Tốt nhất là những loại cá có chất béo lành mạnh như cá hồi.
Nghiên cứu sơ bộ cho thấy dầu cá cũng giúp ngăn ngừa bệnh ung thư vú.
5.2 Giảm béo
Mary Jane Minkin, giáo sư lâm sàng sản khoa, phụ khoa, và khoa học sinh sản tại Trường Y Đại học Yale, ở New Haven, Conn, cho biết nếu bạn đang thừa cân, bạn có thể giảm thiểu các triệu chứng mãn kinh và giảm nguy cơ bị giảm hormon dài ngày bằng cách giảm cân.
Theo BS. Minkin, giảm béo không chỉ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư vú, cả hai bệnh này đều tăng sau khi mãn kinh, nghiên cứu mới thấy rằng nó còn giúp phụ nữ béo phì hoặc thừa cân giảm bốc hỏa.
5.3 Bổ sung calci tốt cho thời kỳ tiền mãn kinh sớm
Nhu cầu calci của bạn tăng lên sau tuổi 50, từ 1.000 mg/ngày lên1.200mg/ngày. Khi estrogen giảm, xương của bạn cũng không hấp thu được calci.
Nếu bạn uống 1 cốc sữa ít chất béo, 1 ly cà phê, và 1 cốc sữa chua 227g, bạn hấp thu khoảng 1.100 mg calci. Điều này có nghĩa là bạn chỉ cần phải bổ sung thêm 100 mg mỗi ngày.
Nếu bạn ăn các chế phẩm từ sữa, hãy chọn các sản phẩm có hàm lượng chất béo thấp.
5.4 Giảm chướng bụng
Khoảng 100% bệnh nhân của BS. Minkin khi mãn kinh đều bị đầy hơi. Mặc dù vẫn chưa biết rõ nguyên nhân, nhưng biến động hormon trong quá trình tiền mãn kinh có thể đóng vai trò.
BS Minkin khuyến nghị cắt giảm lượng muối và carbohydrat chế biến sẵn trong chế độ ăn của bạn. Vì, chúng có thể giữ nước. Nhưng đừng cắt giảm quá mức các loại ngũ cốc rất giàu chất xơ tốt cho tim. Nên ăn trái cây và rau củ.
5.5 Cân nhắc về đồ uống
Rượu vang đỏ được nhắc đến nhiều về những tác động của nó đối với sức khỏe tim mạch. Nhưng, với phụ nữ mãn kinh, hạn chế uống rượu có thể mang lại nhiều lợi ích hơn.
5.6 Nói có với đậu nành
Đậu nành chứa estrogen thực vật. vì vậy nhiều phụ nữ cho rằng nó có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú. Tuy nhiên, ít dữ liệu ủng hộ điều này. Quan niệm sai lầm có thể đến từ các nghiên cứu bổ sung đậu nành liều cao, gây kích thích sự tăng trưởng của khối u nhạy cảm với estrogen.
Đậu nành tốt cho phụ nữ tiền mãn kinh
6. Các phương pháp khác để giảm thiểu khó chịu do tiền mãn kinh sớm
Để giai đoạn tiền mãn kinh ngắn ngủi, nhẹ nhàng, các chuyên gia khuyên nên lựa chọn lối sống lành mạnh.
Thường xuyên tập thể dục thể thao để duy trì sự dẻo dai của hệ xương cơ và giúp máu tuần hoàn đều khắp cơ thể. Tập thể dục nhưng không quá gần giờ đi ngủ. Vì, điều đó có thể khiến bạn khó ngủ hơn
Tránh ăn nhiều, hút thuốc lá và làm việc trước khi ngủ. Tránh cà phê sau buổi chiều.
Giữ phòng ngủ mát mẻ, yên tĩnh, tối. Không làm việc trong phòng ngủ
Tập thói quen đi ngủ và dậy vào một giờ nhất định
Tránh ngủ trưa quá nhiều
Có chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi, thư giãn thích hợp để giúp tinh thần được thư thái, bình ổn.
Khám phụ khoa định kỳ 6 tháng một lần để phát hiện và xử trí sớm các bệnh phụ khoa, trong đó có ung thư.
Dùng bổ sung thuốc có canxi và vitamin D để hạn chế rối loạn loãng xương
Chắc hẳn chị em nào khi nghe đến mãn kinh đều sẽ rất lo lắng! Lo đủ thứ: lo già, lo xấu, lo bệnh! Nhưng, mãn kinh là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa và sớm hay muộn thì nó cũng đến! Vậy nên hãy cứ lạc quan yêu đời dù có gặp tiền mãn kinh sớm các mẹ các chị nhé. Hiện nay đã có rất nhiều phương pháp giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn và duy trì cuộc sống khỏe mạnh, vui vẻ.
>> Xem thêm:
Tiền mãn kinh: Nỗi lo âu của người phụ nữ
Những điều cần biết về giai đoạn Tiền mãn kinh
Thuốc Duphaston (diprogesteron): Điều trị bệnh nội tiết ở phụ nữ mãn kinh
Lỡ quan hệ khi mang thai tuần đầu có sao không?