Thiếu máu não thoáng qua: Lời cảnh tỉnh không thể phớt lờ

Bạn đã bao giờ đột nhiên ngất đi hoặc bỗng nhiên tê yếu nửa người, méo miệng, thậm chí không thể cử động chỉ trong vài phút rồi trở lại bình thường mà không cần phải làm bất cứ biện pháp sơ cứu hay sử dụng thuốc gì? Nếu đã từng thấy các biểu hiện này, có thể bạn đã trải qua một cơn thiếu máu não thoáng qua!

1. Cơn thiếu máu não thoáng qua là gì?

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA-transient ischemic attack) giống như một cơn đột quỵ, với các triệu chứng tương tự, nhưng thường chỉ kéo dài trong vài phút và không gây ra di chứng. Trung bình trong 3 người bị cơn thiếu máu não thoáng qua, cuối cùng sẽ có 1 người bị đột quỵ não, khoảng một nửa trường hợp xảy ra trong vòng một năm sau khi phát hiện thiếu máu não thoáng qua. Vì vậy, cơn thiếu máu não thoáng qua có thể đóng vai trò như một cảnh báo, đồng thời là cơ hội để ngăn chặn đột quỵ não thực sự có thể xảy ra.

2. Vì sao lại xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua?

Cơn thiếu máu não thoáng qua có nguồn gốc giống như đột quỵ nhồi máu não, loại đột quỵ phổ biến nhất. Trong cơn đột quỵ nhồi máu não, cục máu đông hoặc mảng xơ vữa mạch máu sẽ cản trở hoặc chặn hoàn toàn cung cấp máu cho một phần não bộ của bạn. Trong khi đó, cơn thiếu máu não thoáng qua, không giống như đột quỵ, tình trạng tắc nghẽn là tạm thời và thường không có tổn thương vĩnh viễn.

Nguyên nhân cơ bản của cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) thường là sự tích tụ các chất béo có chứa Cholesterol được gọi là mảng bám (Xơ vữa động mạch) trong lòng động mạch cung cấp oxy và trao đổi chất cho não của bạn. Mảng bám có thể làm giảm lưu lượng máu qua động mạch hoặc dẫn đến sự phát triển của cục máu đông. Bên cạnh đó, cục máu đông, mà phổ biến nhất là từ tim, cũng có thể di chuyển đến động mạch cung cấp máu cho não của bạn gây ra cơn TIA.

3. Biểu hiện triệu trứng của cơn thiếu máu não thoáng qua 

Các cơn thiếu máu não thoáng qua thường kéo dài vài phút, hầu hết các dấu hiệu và triệu chứng biến mất trong vòng một giờ. Các dấu hiệu và triệu chứng của TIA giống với những người được phát hiện sớm trong đột quỵ và có thể bao gồm khởi phát đột ngột:

• Yếu, tê hoặc liệt ở mặt méo miệng, cánh tay hoặc chân của bạn, thường ở một bên của cơ thể.

• Nói chậm hoặc bị ngắt quãng, hoặc khó hiểu lời nói người khác.

• Mù ở một hoặc cả hai mắt, hoặc nhìn một thành hai.

• Chóng mặt hoặc mất thăng bằng, hoặc ngất, mất ý thức.

• Đột ngột nhức đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.

Bạn có thể thấy xuất hiện một hoặc nhiều cơn TIA, với các dấu hiệu và triệu chứng tái phát có thể giống hoặc khác nhau tùy thuộc vào khu vực của bộ não có liên quan. Nếu các biểu hiện kéo dài lâu hơn một giờ, nhiều khả năng bạn đã bị đột quỵ não, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

4. Những yếu tố nguy cơ nào có thể liên quan đến cơn thiếu máu não thoáng qua?

Bạn có thể kiểm soát hoặc điều trị một số yếu tố, bao gồm những điều kiện sức khỏe và lựa chọn lối sống làm giảm nguy cơ đột quỵ. Có một hoặc nhiều yếu tố rủi ro này không có nghĩa là bạn sẽ bị đột quỵ, nhưng nguy cơ của bạn đặc biệt tăng lên nếu bạn có hai hoặc nhiều trong số chúng:

• Thừa cân, chế độ sinh hoạt ít vận động.

• Hút thuốc lá.

• Uống nhiều rượu bia.

• Tăng huyết áp.

• Rối loạn mỡ máu.

• Bệnh lý tim mạch.

• Đái tháo đường.

• Sử dụng thuốc tránh thai.

5. Khi nào bạn cần đến gặp bác sĩ và các phương pháp chẩn đoán điều trị là gì?

Vì cơn TIA thường xảy ra nhiều giờ hoặc vài ngày trước khi đột quỵ, nên tìm đến các cơ sở y tế ngay lập tức sau khi có TIA là điều cần thiết. Đánh giá kịp thời và xác định các vấn đề có khả năng điều trị có thể giúp bạn ngăn ngừa đột quỵ và chẩn đoán nguyên nhân gây ra cơn TIA, quyết định phương pháp điều trị. Để giúp xác định nguyên nhân gây ra cơn TIA của bạn, bác sĩ có thể dựa vào những điều sau đây:

• Thăm khám, hỏi bệnh lâm sàng để xác định các dấu hiệu triệu chứng.

• Làm các xét nghiệm máu xác định các yếu tố nguy cơ.

• Siêu âm tim, siêu âm động mạch cảnh.

• Chụp CT, MRI có dựng hình mạch máu não.

• Chụp mạch máu não bằng ống thông qua da.

Khi bác sĩ đã xác định được nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua, mục tiêu điều trị là tác động vào tổn thương là căn nguyên gây cơn TIA và ngăn ngừa đột quỵ. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn TIA của bạn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm nguy cơ hình thành mảng xơ vữa và cục máu đông, hoặc có thể đề nghị phẫu thuật, hoặc can thiệp nội mạch điều trị tổn thương mạch máu.

Cơn thiếu máu não thoáng qua là biểu hiện cảnh báo nguy cơ cao bệnh lý đột quỵ nhồi máu não, vì vậy, bạn cần thận trọng và nên đến gặp bác sĩ sớm hoặc ngay khi xảy ra triệu chứng để có những biện pháp bảo vệ sức khoẻ bản thân, tránh bệnh lý đột quỵ có thể nguy hiểm tính mạng hoặc gây tàn phế.

Bác sĩ : Lê Hữu Khánh