Gãy sụn tiếp hợp và những điều cần lưu ý!

Gãy sụn tiếp hợp là một dạng gãy đặc biệt. Bệnh này ảnh hưởng đến lớp mô phát triển gần đầu xương của trẻ em, vốn đóng vai trò quan trọng trong phát triển xương. Gãy sụn tiếp hợp thường cần được điều trị ngay lập tức. Nếu không được điều chỉnh kịp thời, việc gãy lớp sụn sẽ ảnh hưởng đến tình trạng phát triển xương sau này. 

1. Gãy sụn tiếp hợp là gì?

Lớp sụn tiếp hợp còn được gọi là sụn tăng trưởng. Lớp sụn này là phần mềm và yếu nhất của bộ xương. Đôi khi lớp này còn yếu hơn cả dây chằng và gân xung quanh. Cùng một lực chấn thương gây bong gân ở người lớn sẽ gây gãy sụn tiếp hợp ở trẻ em.

Điều trị gãy sụn tiếp hợp không đúng cách có thể dẫn đến hình thành xương sau này bị gập khúc hoặc ngắn hơn chi đối diện. Nếu được điều trị thích hợp, hầu hết loại gãy này sẽ lành lại và không gây ra biến chứng gì.

2. Gãy sụn tiếp hợp gây ra những triệu chứng gì?

Hầu hết gãy sụn tiếp hợp diễn ra ở các xương ngón tay, cẳng tay và vùng thấp của chi dưới. Các triệu chứng có thể gặp bao gồm:

• Cảm giác đau, thường xuất hiện khi gia tăng áp lực lên lớp sụn tiếp hợp
• Mất khả năng di chuyển ở các vị trí của chi bị ảnh hưởng; chi bị tổn thương không thể mang vật nặng hay chịu áp lực
• Cảm giác ấm kèm tình trạng sưng lên ở vị trí đầu chi và gần khớp

Khi nào bạn nên đưa con đi khám?

Nếu bạn nghi ngờ có thể có gãy xương, hãy đưa con bạn đi khám bác sĩ ngay lập tức. Đồng thời, nếu nhận thấy một biến dạng hay bất thường ở tay hay chân của con, bạn cũng nên đưa con đi gặp bác sĩ để được đánh giá đầy đủ. Ngoài ra, nếu con bạn xuất hiện cảm giác đau kéo dài không giảm hoặc gặp khó khăn khi chơi thể thao cũng có thể là dấu hiệu cần đưa con đi khám.

3. Những nguyên nhân gây ra tình trạng gãy sụn tiếp hợp

Gãy sụn tiếp hợp ở trẻ em thường do ngã hay do một cú đánh vào chi. Có thể gặp trong các tình huống như:

• Tai nạn giao thông
• Các môn thể thao mang tính cạnh tranh như bóng đá, bóng rổ, chạy, khiêu vũ hay thể dục dụng cụ
• Các hoạt động giải trí cũng có thể gây ra gãy sụn tiếp hợp nếu không cẩn thận. Chẳng hạn như đạp xe, trượt tuyết hoặc trượt ván

Gãy sụn tiếp hợp đôi khi cũng có thể do tình trạng sử dụng các bộ phận cơ thể quá mức. Tình trạng này có thể xảy ra trong quá trình tập luyện thể thao.

4. Gãy sụn tiếp hợp thường gặp ở độ tuổi và giới tính nào?

Gãy sụn tiếp hợp xuất hiện ở bé trai nhiều gấp đôi so với bé gái. Nguyên nhân là vì các bé gái hoàn thành giai đoạn phát triển sớm hơn bé trai. Đến năm 12 tuổi, lớp sụn tăng trưởng của các bé gái đã trưởng thành và thay thế bằng xương.

5. Những biến chứng do gãy sụn tiếp hợp

Hầu hết các trường hợp gãy sụn tiếp hợp lành lại và không gây ra biến chứng gì. Tuy nhiên, những yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ lành xương bất thường:

• Mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Nếu lớp sụn tiếp hợp bị dịch chuyển, vỡ hay bị nghiền nát, nguy cơ biến dạng chi sau này là rất cao.
• Tuổi của đứa trẻ. Nếu một đứa trẻ gần như đã hoàn thành quá trình phát triển lớp sụn, việc tổn thương lớp sụn chỉ ảnh hưởng rất nhỏ. Tuy nhiên, điều này ngược lại ở một đứa trẻ nhỏ hơn và bị tổn thương lớp sụn vĩnh viễn. Tổn thương sẽ ảnh hưởng sự phát triển của xương nhiều năm sau này. Do đó đứa trẻ có thể bị biến dạng chi.
• Vị trí chấn thương. Các lớp sụn tăng trưởng xung quanh đầu gối thường nhạy cảm và dễ tổn thương hơn. Lớp sụn tiếp hợp ở đầu gối bị tổn thương vĩnh viễn có thể làm chi đó biến dạng. Có thể xuất hiện ngắn hơn, dài hơn hay chi vẹo so với bên còn lại. Ngược lại, tổn thương lớp sụn tiếp hợp quanh cổ tay và vai thường lành tốt, không gây biến chứng.

6. Chẩn đoán gãy sụn tiếp hợp như thế nào?

Vì lớp sụn tiếp hợp chưa chuyển thành xương nên chúng rất khó thấy trên phim X-quang. Các bác sĩ có thể phải yêu cầu chụp X-quang cả hai chi. Phim chụp gồm chi bị thương và chi đối diện để có thể so sánh hai bên.

Đôi khi không thể phát hiện gãy sụn tiếp hợp trên phim X-quang. Nếu trẻ bị đau ở vị trí sụn tiếp hợp, có thể bó bột hoặc nẹp để bảo vệ chi. X-quang được thực hiện lại sau 3 đến 4 tuần. Với gãy sụn không thể thấy trước đó thì khi chụp lại sẽ thấy hiện tượng lành xương trên phim.

Đối với các chấn thương nghiêm trọng hơn có thể làm CT-scan, MRI hay siêu âm. Những phương tiện này giúp quan sát thêm tổn thương mô mềm và đánh giá tổn thương đầy đủ.

7. Điều trị gãy sụn tiếp hợp

Điều trị gãy sụn tiếp hợn phụ thuộc vào mức độ nặng. Nếu tình trạng gãy ít nghiêm trọng thì thường chỉ cần bó bột hoặc nẹp. Nếu gãy xuyên thấu lớp sụn tăng trưởng đến mặt khớp và gãy không vững, bác sĩ có thể cân nhắc phương pháp phẫu thuật. Lớp sụn tiếp hợp được phẫu thuật chỉnh lại có khả năng phục hồi cao hơn và tăng trưởng tốt hơn so với không được chỉnh.

Tại thời điểm bị chấn thương có thể chụp X-quang để chẩn đoán. Tuy nhiên, khi đó rất khó để biết lớp sụn tăng trưởng bị tổn thương vĩnh viễn hay không. Bác sĩ sẽ đề nghị kiểm tra bằng chụp X-quang những năm sau đó để đảm bảo lớp sụn phát triển phù hợp. Tuỳ thuộc vào vị trí và mức độ gãy, bạn có thể phải đưa con đi tái khám đến hết giai đoạn phát triển lớp sụn.

Gãy sụn tiếp hợp ở trẻ em thường do những chấn thương từ chơi thể thao hay tai nạn giao thông. Nếu không được điều trị, bệnh này có thể gây ra những biến chứng ảnh hưởng đến sự phát triển xương sau này của trẻ. Vì thế nếu bạn thấy chi của trẻ biến dạng, đau dai dẳng hay nghi ngờ gãy xương, hãy đưa trẻ đi khám ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Bác sĩ Phan Văn Giáo