Đứt dây chằng chéo trước: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị
Đứt dây chằng chéo trước là một trong những tổn thương phổ biến ở khớp gối. Những vận động viên tham gia những môn thể thao cường độ cao như bóng đá, bóng chuyền… thường dễ bị tổn thương hơn. Có nhiều phương pháp điều trị đứt dây chằng chéo trước. Có thể là nghỉ ngơi, điều trị phục hồi chức năng, thậm chí phải phẫu thuật. Điều này còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương và cường độ hoạt động của bạn. Vì vậy, hiểu biết về nguyên nhân, triệu chứng và điều trị đứt dây chằng chéo trước là rất quan trọng.
1. Dây chằng chéo trước là gì?
Khớp gối được cấu tạo bởi 3 xương: xương chày, xương đùi, xương bánh chè. Các xương kết nối với nhau bới các dây chằng. Có 4 dây chằng chính ở khớp gối. Đó là dây chằng chéo trước và sau, dây chằng bên trong và ngoài. Chúng hoạt động như những sợi dây thừng vững chắc để liên kết các xương với nhau và giữ cho khớp gối ổn định.
Hình 1: Minh họa các cấu trúc ở khớp gối
Dây chằng chéo trước chạy chéo từ phía ngoài vào trong, từ sau ra trước. Hướng đi của nó giống như hướng khi bạn đặt bàn tay vào túi quần vậy. Nó có vai trò cố định khớp gối theo trục trước sau. Đồng thời, nó giữ chặt xương chày, không cho xương này xoay lệch vào trong so với xương đùi.
Dây chằng chéo trước có thể bị tổn thương theo nhiều cách khác nhau. Có thể là:
Thay đổi hướng đột ngột
Dừng lại đột ngột
Tiếp đất không đúng cách từ một cú nhảy
Tiếp xúc trực tiếp hoặc va chạm với lực mạnh. Ví dụ: dùng chân cản một quả bóng, té đập đầu gối
Hình 2: Minh họa cơ chế tổn thương dây chằng chéo trước
Thông thường, nam giới thường bị tổn thương nhiều hơn nữ giới.
3. Triệu chứng đứt dây chằng chéo trước là gì?
Bạn có thể nghe tiếng “rắc” trong khớp gối khi đứt dây chằng chéo trước. Nhưng nó không xảy ra ở hầu hết các trường hợp. Các triệu chứng thường gặp là:
Đau: Bạn có thể cảm thấy đau chói vùng gối. Nếu tổn thương nhỏ, bạn có thể không thấy đau. Một vài trường hợp gặp khó khăn đi đứng trên chân bị thương.
Sưng: Thường xảy ra trong vòng 24 giờ đầu. Bạn có thể giảm sưng bằng cách chườm đá, nâng cao chân.
Khó khăn trong đi lại: Nếu chân của bạn không thể chịu được áp lực, thì việc đi lại sẽ gặp khó khăn. Bạn cảm thấy đau hay khó chịu khi đi nhanh, leo cầu thang, chạy nhảy. Một vài trường hợp thấy khớp gối trở nên lỏng lẻo hơn.
Giảm tầm hoạt động khớp gối: Nếu bị đứt dây chằng chéo trước, có thể bạn không gấp hay duỗi khớp gối như bình thường được.
Hình 3: Mô phỏng đứt dây chằng chéo trước
4. Đứt dây chằng chéo trước có tự lành được không?
Hầu hết, các tình trạng mắc phải tình trạng này sẽ không thể tự lành nếu không phẫu thuật. Tuy nhiên, tùy từng trường hợp mà sẽ có kế hoạch điều trị khác nhau. Điều quan trọng là thảo luận với bác sĩ để có kế hoạch điều trị phù hợp nhất.
5. Đứt dây chằng chéo trước có đi được không?
Trong nhiều trường hợp, bạn vẫn đi lại được. Khi đi, bạn có thể cảm thấy đau hoặc dáng đi bất thường, khó khăn trong leo cầu thang, chạy nhảy. Vì vậy, đứt dây chằng chéo trước có thể bị bỏ sót.
6. Điều trị đứt dây chằng chéo trước
Điều trị dây chằng chéo trước bao gồm phương pháp không phẫu thuật và phẫu thuật. Lựa chọn phương pháp nào cần xem xét nhiều yếu tố như: mức độ tổn thương, nhu cầu hoạt động. Ví dụ, vận động viên chơi những môn thể thao cần sự nhanh nhẹn có thể cần phẫu thuật để chơi thể thao một cách an toàn. Ngược lại, những người ít hoạt động, như người già, có thể không cần phẫu thuật.
6.1 Không phẫu thuật
Như đã nói, khi dây chằng chéo bị đứt hay rách thì không tự lành nếu không phẫu thuật. Nhưng điều trị không phẫu thuật có thể hiệu quả cho những bệnh nhân già hoặc mức độ hoạt động rất thấp. Nếu sự ổn định tổng thể của khớp gối nguyên vẹn, bác sĩ có thể khuyến cáo bạn không phẫu thuật.
Mang nẹp
Nẹp giúp giữ vững khớp gối của bạn. Để giữ vững hơn nữa, bạn có thể cần đến nạn. Việc dùng nạn giúp bạn không đặt áp lực lên chân bị thương.
Hình 4: Phương pháp nẹp giúp ổn định khớp gối
Vật lí trị liệu
Khi tình trạng sưng giảm bớt, một chương trình phục hồi chức năng an toàn được khởi động. Các bài tập được thiết kế giúp làm mạnh cơ, lấy lại được tầm hoạt động bình thường của khớp gối.
Hình 5: Bài tập làm mạnh cơ vùng gối để điều trị đứt dây chằng chéo trước
6.2 Điều trị phẫu thuật (tái tạo dây chằng chéo trước)
Hầu hết, đứt dây chằng chéo trước không thể khâu lại được. Vì vậy, dây chằng cần được tái tạo. Nghĩa là, bác sĩ sẽ thay thế dây chằng của bạn bằng một mảnh ghép khác. Mảnh ghép này hoạt động như một nền tảng cho một dây chằng mới phát triển.
Mảnh ghép thường được lấy từ những vị trí khác trong cơ thể. Ví dụ: gân gót, gân cơ tứ đầu đùi, gân cơ thon….
Hiện nay, phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước được thực hiện bằng nội soi. Phương pháp nội soi ít xâm lấn và thời gian hồi phục nhanh hơn. Sau phẫu thuật, bạn cũng cần đến phục hồi chức năng – vật lí trị liệu để trở lại hoạt động như bình thường.
Hình 6: Mô phỏng phẫu thuật tái tạo khi bị đứt dây chằng chéo trước
7. Quá trình điều trị bao lâu thì lành?
Nếu điều trị không phẫu thuật, bạn có thể quay trở lại sinh hoạt và chơi thể thao sau 3 tháng. Nếu phẫu thuật, thời gian kéo dài hơn, từ 6 – 9 tháng. Con số này chỉ mang tính chất tham khảo. Nó còn phụ thuộc vào cơ địa, việc tuân thủ điều trị của bạn.
Đứt dây chằng chéo trước là một tình trạng khá phổ biến. Tần suất nhiều hơn ở những người chơi thể thao. Đứt dây chằng chéo trước nếu không được điều trị phù hợp sẽ gây nên teo cơ, thoái hóa khớp, giảm chất lượng cuộc sống. Việc trang bị những kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị về đứt dây chằng chéo trước hết sức quan trọng. Nếu có thắc mắc gì về bài viết, hãy để lại bình luận ở dưới. YouMed luôn sẵn sàng giúp đỡ bạn!
Mẹ sau sinh mổ bao lâu thì ăn uống bình thường?