Dị ứng đậu nành: những điều bạn cần biết

Dị ứng đậu nành là một trong những kiểu dị ứng thường gặp, cùng với sữa bò, trứng, đậu phộng, lúa mì, cá và động vật có vỏ. Đây là nguyên nhân gây ra 90% các trường hợp dị ứng thực phẩm. Dị ứng đậu nành là một trong số những dị ứng thực phẩm bắt đầu sớm trong cuộc đời, thường là trước 3 tuổi và thường tự khỏi sau 10 tuổi. Sau đây bác sĩ Youmed sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng này, triệu chứng bệnh, nguyên nhân, yếu tố nguy cơ, cách chẩn đoán và phương pháp phòng tránh chúng hiệu quả.

1. Tổng quan về đậu nành

Đậu nành thuộc họ đậu, cũng bao gồm các loại thực phẩm như đậu tây, đậu Hà Lan, đậu lăng và đậu phộng. Mặc dù chủ yếu liên quan đến đậu phụ, đậu nành cũng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm chế biến không ngờ, chẳng hạn như:

• Gia vị như sốt Worcestershire và sốt mayonnaise
• Hương liệu tự nhiên và nhân tạo
• Nước dùng rau và tinh bột
• Sản phẩm thay thế thịt
• Chất độn trong thịt đã qua chế biến
• Món ăn đông lạnh
• Hầu hết các loại thực phẩm châu Á
• Một số nhãn hiệu ngũ cốc
• Một ít bơ đậu phộng

2. Các triệu chứng dị ứng

Các triệu chứng thường xảy ra trong vòng vài phút hoặc vài giờ. Chúng có thể xuất hiện từ nhẹ đến nặng và bao gồm:

• Đau bụng
• Tiêu chảy
• Buồn nôn, nôn
• Chảy nước mũi, thở khò khè hoặc khó thở
• Ngứa miệng
• Phản ứng da bao gồm phát ban

• Ngứa và sưng tấy
• Sốc phản vệ (rất hiếm).

Nếu bạn có các triệu chứng dị ứng nghiêm trọng, bạn có thể bị phản ứng nghiêm trọng gọi là sốc phản vệ. Tình trạng này cần được chăm sóc ngay lập tức. Các dấu hiệu của sốc phản vệ bao gồm:

• Khó thở
• Tụt huyết áp nghiêm trọng
• Nhịp tim nhanh
• Chóng mặt, choáng váng

3. Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ dị ứng đậu nành

Dị ứng đậu nành xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn các protein vô hại có trong đậu nành là những kẻ xâm lược và tạo ra kháng thể chống lại chúng. Lần tiếp theo khi tiêu thụ sản phẩm đậu nành, hệ thống miễn dịch sẽ giải phóng các chất như histamine để bảo vệ cơ thể. Việc giải phóng các chất này gây ra phản ứng dị ứng.

Một số điều làm cho dị ứng đậu nành dễ xảy ra hơn. Chúng bao gồm:

• Tiền sử gia đình bị dị ứng
• Trẻ tuổi
• Dị ứng với các thực phẩm khác như lúa mì, đậu hoặc sữa

4. Các loại sản phẩm từ đậu nành

a. Lecithin đậu nành

Lecithin đậu nành là một chất phụ gia thực phẩm không độc hại. Nó được sử dụng trong thực phẩm yêu cầu chất nhũ hóa tự nhiên. Lecithin giúp kiểm soát sự kết tinh của đường trong sôcôla, cải thiện thời hạn sử dụng trong một số sản phẩm và giảm sự bắn tung tóe trong khi chiên một số loại thực phẩm. Hầu hết những người bị dị ứng với đậu nành có thể dung nạp lecithin đậu nành. Điều này là do lecithin đậu nành thường không chứa đủ protein đậu nành gây ra các phản ứng dị ứng.

b. Sữa đậu nành

Người ta ước tính rằng khoảng mười lăm phần trăm trẻ sơ sinh bị dị ứng với sữa bò cũng bị dị ứng với đậu nành. Nếu trẻ đang dùng sữa công thức, cha mẹ phải chuyển sang loại sữa công thức ít gây dị ứng. Trong các loại sữa công thức được thủy phân rộng rãi, protein đã được chia nhỏ nên ít có khả năng gây ra phản ứng dị ứng. Trong công thức nguyên tố, protein ở dạng đơn giản nhất và không có khả năng gây ra phản ứng.

Xem thêm Tác dụng của đậu nành với nam giới

c. Xì dầu

Ngoài đậu nành, nước tương cũng thường chứa lúa mì, có thể gây khó khăn cho việc giải mã các triệu chứng dị ứng là do đậu nành hay do lúa mì. Nếu lúa mì là chất gây dị ứng, hãy xem xét tamari thay vì nước tương. Nó tương tự như nước tương nhưng thường được làm mà không thêm các sản phẩm lúa mì. Thử nghiệm dị ứng nên được sử dụng để xác định chất gây dị ứng nào.

Dầu đậu nành thường không chứa protein đậu nành và thường an toàn để tiêu thụ cho những người bị dị ứng đậu nành. Tuy nhiên, bạn vẫn nên thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng chúng.

5. Chẩn đoán và kiểm tra

Có một số thử nghiệm có sẵn để xác nhận dị ứng đậu nành và thực phẩm khác. Bác sĩ của bạn có thể sử dụng một hoặc nhiều loại sau nếu họ nghi ngờ bạn bị dị ứng đậu nành:

• Thử nghiệm chích da

Một giọt chất gây dị ứng nghi ngờ được nhỏ lên da và dùng kim chích vào lớp da trên cùng để một lượng nhỏ chất gây dị ứng có thể xâm nhập vào da. Nếu bạn bị dị ứng với đậu nành, vết sưng đỏ tương tự như vết muỗi đốt sẽ xuất hiện tại chỗ bị đốt.

• Kiểm tra da trong da

Thử nghiệm này tương tự như chích da ngoại trừ một lượng lớn chất gây dị ứng được tiêm vào bên dưới da bằng ống tiêm. Nó có thể thực hiện tốt hơn thử nghiệm chích da để phát hiện một số bệnh dị ứng. Nó cũng có thể được sử dụng nếu các bài kiểm tra khác không cung cấp câu trả lời rõ ràng.

• Thử nghiệm chất hấp thụ phóng xạ (RAST)

Các xét nghiệm máu đôi khi được thực hiện đối với trẻ sơ sinh dưới một tuổi vì da của chúng không phản ứng tốt với các xét nghiệm chích. Xét nghiệm RAST đo lượng kháng thể IgE trong máu.

• Thử thức ăn

Thử thức ăn được coi là một trong những cách tốt nhất để kiểm tra dị ứng thức ăn. Bạn được cung cấp ngày càng nhiều chất gây dị ứng nghi ngờ dưới sự theo dõi trực tiếp của bác sĩ, để có thể theo dõi các triệu chứng và điều trị khẩn cấp nếu cần thiết.

• Chế độ ăn loại bỏ

Với chế độ ăn loại bỏ, bạn ngừng ăn một loại thực phẩm bị nghi ngờ trong vài tuần và sau đó từ từ thêm nó vào chế độ ăn uống của bạn, đồng thời ghi lại bất kỳ triệu chứng nào xuất hiện.

6. Những lựa chọn điều trị dị ứng đậu nành

Cách điều trị dứt điểm duy nhất là tránh hoàn toàn đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành. Những người bị dị ứng và cha mẹ của trẻ em bị dị ứng đậu nành phải đọc nhãn để làm quen với các thành phần có chứa đậu nành.

Bạn cũng nên hỏi về thành phần trong các món phục vụ trong nhà hàng. Ngay cả khi bạn gọi một món ăn không có đậu nành, bạn vẫn có thể vô tình ăn phải chúng vì thành phần đậu nành được sử dụng rất thường xuyên trong các món ăn từ các nền văn hóa châu Á. Đầu bếp có thể sử dụng cùng một dụng cụ cho các món ăn từ đậu nành và không phải đậu nành. Hãy đảm bảo rằng bạn cần chắc chắn thức ăn của bạn không chạm vào đậu nành theo bất kỳ cách nào.

Nghiên cứu đang được tiến hành về vai trò tiềm năng của chế phẩm sinh học trong việc ngăn ngừa dị ứng, hen suyễn và chàm. Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã được hy vọng, nhưng vẫn chưa có đủ các nghiên cứu. Cân nhắc trao đổi với chuyên gia dị ứng của bạn về việc liệu có nên sử dụng các chế phẩm sinh học hữu ích cho bạn hoặc con bạn hay không.

Tóm lại, có ít nhất 28 loại protein có thể gây dị ứng trong đậu nành đã được xác định. Tuy nhiên, hầu hết các phản ứng dị ứng chỉ do một số ít. Kiểm tra nhãn của tất cả các dạng đậu nành nếu bạn bị dị ứng đậu nành. Những người bị dị ứng đậu nành cũng thường bị dị ứng với đậu phộng, sữa bò hoặc phấn hoa bạch dương. Bài viết trên hy vọng đã cung cấp cho bạn một số kiến thức cần thiết về dị ứng đậu nành, giúp bạn cẩn thận hơn trong việc phòng tránh các tình trạng nguy hiểm xảy ra đối với dị ứng này.

Bác sĩ HOÀNG THỊ VIỆT TRINH