Kháng sinh Cotrimoxazol và những điều cần biết

Cotrimoxazol là thuốc gì? Thuốc được chỉ định trong các trường hợp bệnh lý như thế nào? Cách dùng ra sao và những điều gì cần phải lưu ý xuyên suốt quá trình dùng thuốc? Hãy cùng Nhà thuốc Bắc Giang tìm hiểu và phân tích Cotrimoxazol qua bài viết dưới đây!

Tên thành phần hoạt chất: sulfamethoxazole, trimethoprim.

Tên một số biệt dược chứa hoạt chất tương tự: Trimco Tablets, Pms-Cotrim, Hukamprim tablet,…

1. Thuốc Cotrimoxazol là thuốc gì?

Cotrimoxazol được bào chế dưới dạng viên nén chứa hoạt chất sulfamethoxazol 400 mg và trimethoprim 80 mg hoặc sulfamethoxazol 800 mg và trimethoprim 160 mg.

Thuốc thuộc nhóm thuốc trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, kháng virus, kháng nấm.

2. Công dụng của thuốc Cotrimoxazol

Cotrimoxazol được chỉ định trong trường hợp nhiễm khuẩn do các vi khuẩn nhạy cảm với sulfamethoxazole và trimethoprim như:

• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu
• Viêm tuyến tiền liệt nhiễm khuẩn
• Nhiễm khuẩn đường hô hấp
• Đợt cấp viêm phế quản mạn
• Viêm xoang má cấp ở người lớn
• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa: Lỵ trực khuẩn.

Bạn nên nhớ đây là thuốc bán theo đơn và chỉ được sử dụng khi có chỉ dẫn của bác sĩ.

3. Trường hợp không nên dùng Cotrimoxazol

Thuốc được chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của thuốc
• Bệnh nhân suy thận nặng mà không giám sát được nồng độ thuốc trong huyết tương
• Người bệnh được xác định thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ do thiếu acid folic
• Trẻ nhỏ dưới 2 tháng tuổi

4. Hướng dẫn dùng thuốc Cotrimoxazol

4.1. Liều dùng

Cotrimoxazol là thuốc được chỉ định theo đơn của bác sĩ. Liều lượng cần được điều chỉnh phù hợp với độ tuổi và triệu chứng bệnh của từng bệnh nhân. Tùy theo từng đối tượng sử dụng mà liều dùng của thuốc sẽ khác nhau. Bạn nên lưu ý rằng, liều trình bày dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Do đó, bạn không được tự ý dùng mà phải tuân thủ chính xác liều lượng mà bác sĩ hướng dẫn.

a. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu dưới không biến chứng:

• Người lớn: 800 mg sulfamethoxazol + 160 mg trimethoprim, cách nhau 12 giờ, trong 10 ngày. Hoặc liệu pháp 1 liều duy nhất: 320 mg trimethoprim + 1600 mg sulfamethoxazol. Nhưng điều trị tối thiểu trong 3 ngày hoặc 7 ngày có vẻ hiệu quả hơn.
• Trẻ em: 8 mg trimethoprim/kg + 40 mg sulfamethoxazol/kg, cho làm 2 lần cách nhau 12 giờ, trong 10 ngày.

b. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu mạn tính tái phát (nữ trưởng thành):

Liều thấp (200 mg sulfamethoxazol + 40 mg trimethoprim mỗi ngày, hoặc một lượng gấp 2 – 4 lần liều đó, uống 1 hoặc 2 lần mỗi tuần

c. Nhiễm khuẩn đường hô hấp:

• Người lớn: 800 – 1200 mg sulfamethoxazol + 160 – 240 mg trimethoprim, 2 lần mỗi ngày, trong 10 ngày.
• Trẻ em: 8 mg trimethoprim/kg + 40 mg sulfamethoxazol/kg trong 24 giờ, chia làm 2 lần, cách nhau 12 giờ, trong 5 – 10 ngày.

d. Viêm họng do liên cầu khuẩn:

Không dùng thuốc này.

e. Lỵ trực khuẩn:

• Người lớn: 800 mg sulfamethoxazol + 160 mg trimethoprim cách nhau 12 giờ, trong 5 ngày.
• Trẻ em: 8 mg trimethoprim/kg + 40 mg sulfamethoxazol/kg trong 24 giờ, chia làm 2 lần cách nhau 12 giờ, trong 5 ngày.

f. Viêm phổi do Pneumocystis carinii: Trẻ em và người lớn: Liều được khuyên dùng đối với người bệnh được xác định viêm phổi do Pneumocystis carinii là 20 mg trimethoprim/kg + 100 mg sulfamethoxazol/kg trong 24 giờ, chia đều cách nhau 6 giờ, trong 14 – 21 ngày.

4.2. Cách dùng

Thuốc được sử dụng bằng đường uống và nên uống sau khi ăn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

5. Tác dụng phụ của thuốc Cotrimoxazol

Tác dụng không mong muốn bạn có thể gặp phải khi sử dụng Cotrimoxazol:

• Rối loạn tiêu hóa
• Viêm miệng
• Phản ứng ngoài da
• Ù tai
• Hồng ban đa dạng
• Hội chứng Stevens – Johnson, Lyell
• Giảm bạch cầu
• Giảm bạch cầu trung tính
• Giảm tiểu cầu

Bạn nên thông báo cho bác sĩ những tác dụng không mong muốn gặp phải khi sử dụng thuốc.

6. Tương tác thuốc khi dùng Cotrimoxazol

Bạn không nên sử dụng thuốc đồng thời với:

• Các thuốc lợi tiểu, đặc biệt thiazid
• Thuốc chống ung thư và ức chế miễn dịch methotrexat
• Thuốc trị động kinh phenytoin
• Thuốc chống đông máu wafarin
• Thuốc hạ đường huyết

7. Lưu ý khi dùng thuốc Cotrimoxazol

Một vài lưu ý khi dùng thuốc như:

• Thuốc có thể gây thiếu máu tan huyết ở người thiếu hụt men G – 6PD
• Cần sử dụng thận trọng ở những người bị rối loạn huyết học, người già, phụ nữ cho con bú, thiếu folat, suy thận

8. Những đối tượng đặc biệt khi sử dụng thuốc Cotrimoxazol

8.1. Phụ nữ có thai và đang cho con bú

Sulfonamid có thể gây vàng da ở trẻ em thời kỳ chu sinh do việc đẩy bilirubin ra khỏi albumin. Vì trimethoprim và sulfamethoxazol có thể cản trở chuyển hóa acid folic, thuốc chỉ dùng lúc mang thai khi thật cần thiết. Nếu cần phải dùng thuốc trong thời kỳ có thai, điều quan trọng là phải dùng thêm acid folic.

Phụ nữ trong thời kỳ cho con bú không được dùng do trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với tác dụng độc của thuốc.

Hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thuốc.

8.2. Người lái tàu xe hay vận hành máy móc

Có thể lái tàu xe hay vận hành máy móc khi biết chắc rằng thuốc không ảnh hưởng đến hoạt động này.

9. Xử lý khi dùng quá liều thuốc Cotrimoxazol

Triệu chứng: Chán ăn, buồn nôn, nôn, đau đầu, bất tỉnh; rối loạn tạo máu và vàng da là biểu hiện muộn của dùng quá liều. Đôi lúc bệnh nhân có thể bị ức chế tủy.

Khi gặp phải các dấu hiệu liệt kê ở trên, bạn nên ngừng dùng thuốc và lập tức đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.

10. Xử lý khi quên một liều thuốc Cotrimoxazol

Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, bạn hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.

11. Cách bảo quản thuốc Cotrimoxazol

Bảo quản thuốc nơi khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ không quá 30^oC, tránh ánh sáng trực tiếp.

Lưu ý: Để xa tầm tay trẻ em và đọc kỹ hưỡng dẫn sử dụng trước khi dùng.

Qua bài viết này, Nhà thuốc Bắc Giang đã giúp bạn trả lời cho câu hỏi Cotrimoxazol là thuốc gì, công dụng, cách dùng và những điều cần lưu ý khi sử dụng. Việc sử dụng thuốc cần phải có sự hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu có xảy ra bất cứ tác dụng không mong muốn nào hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn hướng giải quyết tốt nhất!

Dược sĩ Nguyễn Hoàng Bảo Duy