Corticoid là gì? Hậu quả của việc lạm dụng Corticoid

Nhóm thuốc Corticosteroid (corticoid) bao gồm cortisone, hydrocortison và prednison. Đây là nhóm thuốc được sử dụng rất thông dụng trong điều trị nhiều tình trạng. Chẳng hạn như phát ban, lupus, hen suyễn, giảm đau, bệnh tự miễn,… Nhưng bên cạnh hiệu quả, việc lạm dụng corticoid cũng có nguy cơ tác gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng.

Nhóm thuốc corticosteroid hoạt động như thế nào?

Corticosteroid có tác dụng giống hormone cortisol do cơ thể bạn sản xuất tự nhiên ở tuyến thượng thận. Corticosteroid có tính kháng viêm. Nên làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng viêm. Do đó, nó giảm triệu chứng của viêm khớp hay hen suyễn,…

Corticosteroid cũng ức chế hệ thống miễn dịch, có thể giúp kiểm soát các tình trạng trong đó hệ thống miễn dịch của bạn tấn công nhầm vào các mô của bạn (hay còn gọi là bệnh tự miễn).

Xem thêm: Corticoid và làn da

Nhóm Corticosteroid được sử dụng như thế nào?

Thuốc Corticosteroid được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp, lupus, hen suyễn, dị ứng và nhiều tình trạng khác. Chúng cũng điều trị bệnh Addison, một tình trạng mà tuyến thượng thận không thể sản xuất được lượng corticosteroid tối thiểu mà cơ thể cần.

Nhóm thuốc này cũng giúp ức chế hệ thống miễn dịch để ngăn ngừa thải ghép ở người nhận ghép tạng. Các đường dùng corticosteroid:

1. Đường uống

Viên nén, viên nang hoặc xi-rô giúp điều trị viêm và đau liên quan đến một số bệnh mãn tính. Chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp và lupus,…

2. Đường xịt và phun

Những thuốc dùng đường này giúp kiểm soát viêm liên quan đến hen suyễn và dị ứng mũi.

*Corticoid dạng xịt được dùng trong điều trị hen suyễn.*

3. Kem và thuốc mỡ

Dạng này có thể giúp chữa lành nhiều tình trạng da.

4. Bằng đường tiêm

Hình thức này thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng ở cơ và khớp. Chẳng hạn như đau và viêm gân.

Những tác dụng phụ có thể gây ra bởi corticosteroid?

Corticosteroid có nguy cơ tác dụng phụ, một trong số đó có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

1. Tác dụng phụ của corticosteroid đường uống

Vì corticosteroid đường uống ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể thay vì chỉ một khu vực cụ thể. Do vậy, đường dùng này có khả năng gây ra tác dụng phụ đáng kể. Tác dụng phụ phụ thuộc vào liều thuốc sử dụng. Tức là liều thuốc càng tăng sẽ càng tăng khả năng tác dụng phụ, bao gồm:

Tăng áp lực trong mắt (tăng nhãn áp).
Giữ nước, gây sưng ở chân.
Tăng huyết áp.
Các vấn đề với thay đổi tâm trạng, trí nhớ và hành vi, lú lẫn hoặc mê sảng.
Tăng cân, với mô mỡ tích tụ ở bụng, mặt và sau gáy.

Khi dùng corticosteroid đường uống lâu dài, bạn có thể gặp những tình trạng:

Đục thủy tinh thể.
Lượng đường trong máu cao, có thể gây ra hoặc làm nặng thêm bệnh tiểu đường.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là với các vi sinh vật thông thường như vi khuẩn và nấm.
Tăng loãng xương và nguy cơ gãy xương.
Ức chế sản xuất hormon tuyến thượng thận, có thể dẫn đến một loạt các dấu hiệu và triệu chứng. Bao gồm mệt mỏi nghiêm trọng, chán ăn, buồn nôn và yếu cơ.
Da mỏng, vết thâm và vết thương chậm lành.

2. Tác dụng phụ của corticosteroid dạng hít

Khi sử dụng corticosteroid dạng hít, chúng có thể đọng lại trong miệng và cổ họng. Điều này có thể gây ra:

Nhiễm nấm trong miệng (tưa miệng).
Khàn tiếng.
Do vậy, sau khi dùng thuốc dạng này, bạn nên súc miệng bằng nước và đừng nuốt. Một số nhà nghiên cứu đã suy đoán rằng thuốc corticosteroid dạng hít có thể làm chậm tốc độ phát triển ở những trẻ sử dụng.

3. Tác dụng phụ của corticosteroid bôi ngoài da

Corticosteroid tại chỗ có thể dẫn đến làm mỏng da, đỏ da và mụn trứng cá.

4. Tác dụng phụ của corticosteroid đường tiêm

Corticosteroid tiêm có thể gây ra tác dụng phụ tạm thời gần vị trí tiêm. Bao gồm làm mỏng da, mất màu trên da và đau dữ dội hay còn được gọi là bùng phát sau tiêm. Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể bao gồm đỏ bừng mặt, mất ngủ và lượng đường trong máu cao.

Làm thế nào để giảm nguy cơ tác dụng phụ của corticosteroid

Để có được lợi ích cao nhất từ thuốc corticosteroid với ít rủi ro nhất:
Hãy thử liều thấp hơn hoặc sử dụng liều không liên tục.
Khi đang dùng thuốc corticosteroid trong một thời gian dài, hãy hỏi bác sĩ về các cách để giảm thiểu tác dụng phụ.
Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh và tham gia các hoạt động giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh và tăng cường xương và cơ bắp.Cân nhắc
Việc bổ sung canxi và vitamin D. Điều trị bằng corticosteroid dài hạn có thể gây loãng xương. Bác sĩ có thể cân nhắc việc bổ sung canxi và vitamin D để giúp bảo vệ xương của bạn.
Cẩn thận khi ngừng điều trị. Nếu bạn dùng corticosteroid đường uống trong một thời gian dài, tuyến thượng thận có thể sản xuất ít hormone steroid tự nhiên hơn. Để cho tuyến thượng thận có thời gian phục hồi chức năng này, bác sĩ có thể giảm liều dần dần. Nếu giảm liều quá nhanh, tuyến thượng thận có thể không có thời gian để phục hồi và bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, đau nhức cơ thể và chóng mặt.

Corticoid ra đời quả là đã giúp cải thiện rất nhiều vấn đề. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích vượt trội thì cũng có những tác hại nghiêm trọng nếu không sử dụng đúng cách. Bạn không nên tự ý sử dụng bất cứ chế phẩm nào chứa corticoid mà không tham khảo ý kiến bác sĩ nhé.