Chỉ số tiểu đường thai kỳ và những điều bạn cần biết

Tiểu đường trong thời kỳ mang thai là tình trạng nguy hiểm mà không mẹ bầu nào muốn xảy ra. Tiểu đường thai kỳ có thể gây ảnh hưởng cho cả mẹ và bé. Do đó, việc hiểu biết về tình trạng cũng như bệnh lý là điều hết sức cần thiết. Đặc biết là chỉ số tiểu đường thai kỳ. Vì nó phản ảnh mức đường huyết của bạn và xác định có phải tiểu đường thai kỳ hay không. Cùng tìm hiểu chủ đề này cùng bác sĩ của YouMed trong bài viết sau.

Khái quát về chỉ số tiểu đường thai kỳ

Chỉ số tiểu đường thai kỳ là gì?

Chỉ số tiểu đường thai kỳ hay còn gọi là chỉ số mức đường huyết trong máu trong thời kỳ mang thai. Tiểu đường thai kỳ thường được chẩn đoán vào tam cá nguyệt thứ hai hoặc ba. Nếu nồng độ đường trong máu vượt mức cho phép thì thai phụ nên được nghi ngờ mắc tiểu đường thai kỳ.

Tổng quan về bệnh tiểu đường thai kỳ

Đái tháo đường thai kỳ (tiểu đường thai kỳ) là tình trạng hormone do nhau thai tạo ra ngăn cơ thể sử dụng insulin một cách hiệu quả. Glucose tích tụ trong máu làm mức đường trong máu của thai phụ tăng cao. Khác với tiểu đường type 1, bệnh tiểu đường thai kỳ không phải do thiếu insulin mà là do các hormone khác làm insulin kém hiệu quả hơn. Tình trạng này được gọi là kháng insulin. Các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ biến mất sau khi sinh. Hoặc cũng có thể thai phụ sẽ phát triển thành tiểu đường type 2 sau sinh.

Tại sao phụ nữ mang thai dễ bị tiểu đường

Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ chưa được biết rõ. Nhưng có một số giả thuyết giải thích về tình trạng này:

Kháng insullin

Nhau thai sản xuất nhiều loại hormone để duy trì thai kỳ. Một số hormone như estrogen, cortisol và lactogen có thể có tác dụng ngăn chặn insulin. Đây được gọi là hiệu ứng kháng insulin. Hiện tượng này thường bắt đầu vào khoảng tuần thai thứ 20 – 24.

Bình thường, tuyến tụy sản xuất insulin bổ sung để khắc phục tình trạng kháng insulin. Tuy nhiên khi lượng insulin không đủ để vượt qua ảnh hưởng của hormone nhau thai thì sẽ dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ.

Nhu cầu đường cao trong thai kỳ

Giả thuyết thứ hai là nhu cầu năng lượng tăng cao nên cơ thể thai phụ đòi hỏi lượng đường nhiều hơn. Tuy vậy, cơ thể thai phụ có thể tự điều tiết sản xuất thêm lượng insulin để giải quyết lượng đường tăng cao trong thai kỳ. Song trên thực tế, không phải phụ nữ nào cũng có cơ chế thuận lợi như vậy.

Rối loạn nội tiết tố

Trong thời gian mang thai, nhau thai tạo ra một số nội tiết tố giúp thai nhi phát triển. Những nội tiết tố này lại vô tình gây ra một số tác động xấu đến insulin, dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố. Hậu quả là gây ra đái tháo đường thai kỳ.

Dấu hiệu của mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ có thể không có bất kỳ triệu chứng nào trên lâm sàng. Một số phụ nữ mang thai tự nhận thấy những dấu hiệu của bệnh tiểu đường thai kỳ.

Các triệu chứng tương tự bệnh tiểu đường type 1, 2. Tuy nhiên các triệu chứng này cũng khá phổ biến ở tất cả phụ nữ mang thai. Vì vậy chúng rất dễ bị bỏ qua và được xem như bình thường. Dấu hiệu khi mắc bệnh tiểu đường nói chung là:

• Khát nhiều.
• Tiểu nhiều.
• Nhìn mờ.
• Khô miệng, mệt mỏi.

Chỉ số tiểu đường thai kỳ có ảnh hưởng như thế nào?

Chẩn đoán tiểu đường thai kỳ thường dựa vào chỉ số tiểu đường thai kỳ. Vậy chỉ số tiểu đường thai kỳ này có ảnh hưởng như thế nào.

Đối với thai nhi

Khác với tiểu đường type 1, tiểu đường thai kỳ thường xảy ra vào tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba. Do đó, rất khó để gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi. Bởi các dị tật bẩm sinh thường bắt nguồn từ trong ba tháng đầu (trước tuần thứ 13) của thai kỳ. Sự đề kháng insulin do các hormone do nhau thai sản xuất thường không xảy ra cho đến khoảng tuần thứ 24.

Các biến chứng tiểu đường thai kỳ hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn ngừa. Quan trọng là phải kiểm soát kĩ lượng đường trong máu ngay khi có chẩn đoán bệnh tiểu đường.

Trẻ được sinh bởi thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ dễ bị mất cân bằng hóa học. Chẳng hạn như canxi, magie huyết thanh thấp. Nhưng nhìn chung, có hai vấn đề chính ảnh hưởng đến thai nhi là:

Macrosomia thai nhi

Macrosomia là thuật ngữ chỉ trẻ được sinh ra với kích thước cơ thể lớn hơn đáng kể so với mức trung bình đã được thống kê. Tất cả các chất dinh dưỡng mà thai nhi đều được truyền trực tiếp từ máu mẹ. Nếu máu của mẹ có quá nhiều glucose, tuyến tụy của thai nhi sẽ cảm nhận được lượng glucose cao và sản xuất nhiều insulin hơn.

Thai nhi sẽ chuyển đổi lượng đường dư thừa này thành chất béo. Sự kết hợp giữa lượng đường huyết cao từ người mẹ và lượng insulin cao trong thai nhi dẫn đến tích tụ nhiều chất béo. Hậu quả là làm thai nhi phát triển quá mức.

Hạ đường huyết

Hạ đường huyết ở trẻ sơ sinh là vấn đề có thể xảy ra nếu mẹ bị tiểu đường thai kỳ. Thai phụ có chỉ số tiểu đường thai kỳ cao khiến thai nhi có lượng insulin cao trong quá trình lưu thông. Sau khi sinh, trẻ vẫn tiếp tục có mức insulin cao, nhưng trẻ đã không còn nhận đường từ mẹ nữa. Điều này dẫn đến lượng đường trong máu của trẻ sơ sinh trở nên rất thấp.

Chỉ số tiểu đường thai kỳ (mức đường huyết) được theo dõi rất chặt chẽ trong quá trình chuyển dạ. Insulin có thể được cung cấp để giữ cho lượng đường trong máu của mẹ ở mức bình thường để ngăn trẻ hạ đường huyết sau sinh.

Đối với thai phụ

Thai phụ bị tiểu đường thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ:

• Cao huyết áp và tiền sản giật. Tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tiền sản giật – một biến chứng nghiêm trọng của thai kỳ gây huyết áp cao và các triệu chứng khác đe dọa tính mạng của cả mẹ và con.
• Sinh mổ. Thai phụ có nhiều khả năng phải sinh mổ nếu bị tiểu đường thai kỳ.
• Bệnh tiểu đường trong tương lai. Nếu thai phụ bị tiểu đường thai kỳ khả năng phát triển thành tiểu đường típ 2 cao hơn bình thường.

Cách theo dõi chỉ số tiểu đường thai kỳ

Đối tượng cần theo dõi chỉ số tiểu đường thai kỳ

Các đối tượng sau cần được theo dõi chỉ số tiểu đường thai kỳ:

• Mang thai ở độ tuổi lớn hơn 30 tuổi.
• Tiền sử gia đình có người tiểu đường típ 2.
• Tiền sử bản thân đã từng bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước.
• Thừa cân, béo phì trước và trong khi mang thai.
• Đứa con sinh lần gần nhất nặng hơn 4,1 kg.

Nếu mức insulin và chỉ số tiểu đường thai kỳ đều ở giới hạn an toàn thì có thể thai phụ không nằm trong nhóm bị tiểu đường thai kỳ.

Cách theo dõi

Trong thời gian mang thai, mẹ bầu cần được theo dõi thường xuyên mức đường huyết. Đặc biệt là khi thai phụ thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao kể trên.

Máy đo đường huyết có thể giúp kiểm soát chỉ số đường huyết thai kỳ cho mẹ bầu ngay tại nhà.

Tùy từng cá thể mà thời điểm đo đường huyết sẽ khác nhau đôi chút. Thông thường, mẹ bầu nên thử đường huyết vào 3 thời điểm sau:

• Đường huyết lúc đói (trước các bữa ăn).
• Đường huyết sau bữa ăn từ 1 – 2 giờ.
• Đường huyết trước khi ngủ hoặc bất cứ lúc nào cảm thấy mệt hoặc có biểu hiện của hạ đường huyết.

Các mẹ bầu nên thăm khám thai kỳ thường xuyên để có thể tham vấn với bác sỹ chuyên khoa những hướng dẫn chi tiết.

Phòng ngừa tiểu đường thai kỳ

Không có gì chắc chắn để không mắc tiểu đường trong thời gian mang thai. Tuy nhiên càng có nhiều thói quen lành mạnh thì càng tốt. Nếu đã hoặc chưa bị tiểu đường thai kỳ thì những thói quen sau có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh.

Ăn uống lành mạnh

Lựa chọn thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo và calo. Tập trung ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Đòng thời, mẹ bầu cần cố gắng đa dạng thức ăn để đạt được mục tiêu mà không ảnh hưởng đến hương vị hoặc dinh dưỡng.

Tập thể dục

Tập thể dục trước và trong khi mang thai có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Mục tiêu tập thể dục là 30 phút hoạt động vừa phải vào hầu hết các ngày trong tuần.

Giữ cân nặng hợp lý

Nếu có dự định mang thai, việc  giảm cân trước có thể giúp bạn có một thai kỳ khỏe mạnh hơn. Chị em phụ nữ nên tập trung vào việc thực hiện những thay đổi lâu dài đối với thói quen ăn uống có thể giúp bạn vượt qua, chẳng hạn như ăn nhiều rau và trái cây.

Tăng cân trong thời kỳ mang thai là bình thường và khỏe mạnh. Nhưng tăng cân quá nhanh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Bạn hãy hỏi bác sĩ về mức tăng cân hợp lý.

Trên đây là bài viết của YouMed về chỉ số tiểu đường thai kỳ. Hy vọng qua bài viết trên bạn đã hiểu được về bệnh tiểu đường thai kỳ cũng như có một kế hoạch ăn uống và sinh hoạt khoa học trong thời kỳ mang thai. Khi mang thai, bạn hãy thăm khám bác sĩ thường xuyên để tầm soát mức đường huyết thai kỳ.