An Cung Ngưu Hoàng Hoàn là thuốc gì? Công dụng, cách dùng và lưu ý khi dùng

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn được xem như là một trong những bài thuốc rất quý của y học cổ truyền. Thuốc có tác dụng cấp cứu hữu hiệu cho y học dân tộc. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều ý kiến trái chiều về việc dùng An Cung Ngưu Hoàng. Vậy chỉ định dùng thuốc là gì? Cách sử dụng như thế nào? Thuốc có tác dụng phụ gì không? Câu trả lời sẽ được Dược sĩ Trần Việt Linh bật mí trong bài viết sau.

Hoạt chất trong An Cung Ngưu Hoàng Hoàn: Ngưu hoàng, bột sừng trâu, xạ hương, trân châu, chu sa, hùng hoàng, hoàng liên, hoàng cầm, chi tử, uất kim, băng phiến.

Thuốc chứa thành phần tương tự: chưa ghi nhận.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn là thuốc gì?

Theo dòng lịch sử, ở Trung Quốc thời nhà Minh, Thái y Vạn Toàn (nhà Minh) đã nghiên cứu và chế tạo ra phương thuốc An Cung Ngưu Hoàng Hoàn, chuyên dùng trong hoàng cung. Đến thời nhà Thanh, bài thuốc này đã được Ngô Đường (hay còn gọi Ngô Cúc Thông) thay đổi liều lượng của một số dược liệu so với công thức ban đầu.¹ Sau đó, phương thuốc được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện” lừng danh một thời của ông.²Từ đó thuốc được dùng rộng rãi trong dân gian.

Bài thuốc nguyên bản gồm 11 loại thảo dược bao gồm: chu sa, hoàng cầm, hoàng liên, hùng hoàng, mai phiến, ngưu hoàng, sơn chi, tê giác, trân châu, uất kim, xạ hương, tán bột, luyện mật làm viên.² Ngày nay, người ta không sử dụng sừng tê giác mà được thay bằng sừng trâu. Ở Việt Nam, thuốc được phát triển bởi Công ty TNHH Dược phẩm Diên An.

Thành phần của An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Mỗi viên hoàn mềm 3 g chứa:

Băng phiến: 166.67 mg.
Chi tử: 166.67 mg.
Hoàng cầm: 166.67 mg.
Hoàng liên: 166.67 mg.
Hùng hoàng: 166.67 mg.
Chu sa: 166.67 mg.
Ngưu hoàng: 166.67 mg.
Trân Châu: 83.33 mg.
Xạ hương: 41.67 mg.
Tá dược: mật ong tinh luyện, dầu đậu nành, sáp ong vừa đủ 1 viên hoàn mềm.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn — Đây là phương thuốc cổ truyền được bào chế ở dạng viên hoàn mềm

Công dụng của từng thành phần

Một trong những thành phần nổi bật của thuốc là ngưu hoàng.

Hiện nay, ngưu hoàng bao gồm 2 loại: thiên nhiên và tổng hợp. Ngưu hoàng có các dưỡng chất như vitamin D, acid cholic, acid béo, cholesterol, muối Ca, Fe, Cu,…Đối với ngưu hoàng trồng tại nước Úc, ngưu hoàng bao gồm carotenoid cùng các amin acid như alanin, glycin, methyonin,…³

Nhờ có nhiều dưỡng chất, thành phần ngưu hoàng trong thuốc có tác dụng cực kỳ đa dạng:³

An thần, trấn an.
Kháng viêm, hạ sốt, chống co giật.
Hạ huyết áp.
Tăng hồng cầu và huyết sắc tố (nhờ vi chất vitamin Dm bilirubinm ergosterol).
Giãn cơ vòng của ống mật, lợi mật (nhờ hoạt chất acid cholic và acid desoxycholic).
Tăng nhịp tim (tương đồng với công dụng của dương địa hoàng Digitalis).

Ngoài ra, các thành phần khác trong thuốc có công dụng như sau:

Băng phiến có tác dụng tịch uế, khai khiếu, chỉ thống, làm thuyên giảm các triệu chứng đau ở ngực và bụng.⁴
Sơn chi tử (hay còn gọi là sao vàng) có tính hàn, góp phần phát huy ôn nhiệt bệnh của bài thuốc.⁵
Hoàng cầm thuộc dòng thuốc trị mạch huyền do thiếu dương bệnh tà chưa giải kiêm lý nhiệt thịnh.⁶
Hoàng liên có dược lực thanh nhiệt kiêm giải độc, giáng hoả.⁷
Theo truyền thống dân gian, chu sa có dược lý định kinh, giải độc, yên hồn phách. Vị thuốc được dùng cho các bệnh nhân động kinh, sốt cao co giật.⁸
Trong Đông Y, xạ hương có khả năng tỉnh thần, khai khiếu đối với các trường hợp bất tỉnh, hôn mê.⁹

Tác dụng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Công dụng của thuốc khá đa dạng, được dùng trong những trường hợp:²

Thuốc chuyên trị ôn nhiệt bệnh, sốt cao do đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu, nhiệt tà nội hãm tâm bào, loạn ngôn, hôn mê (thần hôn thiềm ngữ) hoặc tay chân ẩm lạnh, lưỡi rụt (thiệt kiển chi quyết)
Thuốc đặc biệt phát huy ở giai đoạn cấp tính thường gặp của bệnh lý viêm não, viêm màng não, tai biến mạch não (có các triệu chứng sốt cao, huyết áp tăng,..).
Thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, chống co giật do viêm não Nhật Bản B.
Hồi phục ý thức của bệnh nhân bị hôn mê gan.
Hạ sốt do nhiễm trùng đường hô hấp trên, viêm phổi cấp tính, viêm amidan, viêm ruột cấp tính…

Cách dùng và liều dùng

Cách dùng

Thuốc được dùng kèm với nước lọc. Thuốc uống theo đơn, đúng chỉ định và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ Y học cổ truyền hoặc thầy thuốc Đông y.¹⁰

Liều dùng cho từng đối tượng

Liều dùng khác nhau tuỳ đối tượng:¹⁰

Người lớn: Dùng 1 viên hoàn, 1 lần/ngày.
Trẻ em dưới 3 tuổi: Dùng ¼ viên hoàn, 1 lần/ngày.
Trẻ em từ 4 – 6 tuổi: Dùng ½ viên hoàn, 1 lần/ngày.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn giá bao nhiêu?

Giá bán thuốc sẽ khác nhau tùy thuộc vào cơ sở kinh doanh hoặc hiệu thuốc Đông y tại khu vực. Hiện nay, giá thuốc dao động 2.100.000 – 2.400.000 VNĐ/hộp gỗ 1 viên.

Tác dụng phụ của An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Khi dùng thuốc, bạn có thể gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn:¹

Sợ rét, sợ lạnh.
Chân tay lạnh, da niêm trắng nhợt, vã mồ hôi lạnh, mạch đập yếu.

Khi không may phải những tác dụng phụ, hãy ngưng việc dùng thuốc và liên hệ ngay với chuyên gia y tế.

Tương tác thuốc

Để đề phòng các tác dụng không mong muốn vì tương tác thuốc, bạn nên liệt kê tất cả các loại thuốc đang sử dụng, kể cả thuốc không kê đơn cho chuyên gia y tế biết và nhận tư vấn sử dụng thuốc phù hợp với bản thân.

Đối tượng chống chỉ định dùng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Chống chỉ định

Chống chỉ định ở những đối tượng sau:¹

Bệnh nhân tai biến xuất huyết não diện rộng, chảy máu nhiều
Người thể hàn, dương hư, tỳ vị hư hàn, suy giảm chức năng gan thận.

Phụ nữ có thai và mẹ cho con bú có dùng thuốc được không?

Phụ nữ có thai và cho con bú tuyệt đối không dùng thuốc. Thuốc chỉ được dùng khi cần thực sự cần thiết và dưới sự giám sát của chuyên gia y tế.¹

Đối tượng thận trọng khi dùng

Thận trọng với người có tiền sử dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc.

Bên cạnh đó, An Cung Ngưu Hoàng Hoàn sẽ làm tăng nặng các triệu chứng đối với các trường hợp sau:¹

Bệnh nhân hàn bế có các dấu hiệu hôn mê kèm theo da môi tái nhợt, chân tay lạnh, mồ hôi, lơ mơ, hạn chế hoạt động, lưỡi trắng nhớt.
Người mắc chứng âm hư với biểu hiện lưỡi đỏ ít gai lưỡi.
Người tỳ vị hư nhược (tiêu hóa kém hay tiêu chảy).
Chức năng gan thận giảm.

Xử lý khi quá liều An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và đưa người dùng đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí.

Trường hợp quên liều An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Bổ sung liều ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu thời gian giãn cách với liều tiếp theo quá ngắn thì bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch dùng thuốc. Không dùng cùng lúc 2 liều.

Lưu ý gì khi sử dụng

Khi sử dụng thuốc phải kiêng các món ăn cay nóng hậu vị, để tránh trợ hỏa sinh đàm. Khi dùng phải có sự kiểm soát chặt chẽ về liều dùng, đường dùng, người dùng và phải có sự tư vấn của bác sĩ Đông y.

Cách bảo quản

Để nơi khô ráo, thoáng mát, ở nhiệt độ phòng. Tránh xa tầm tay của trẻ.

Thuốc An Cung Ngưu Hoàng Hoàn giúp ôn nhiệt bệnh, hạ sốt,.. Tuy nhiên, thuốc không phải là thần dược chữa được mọi trường hợp đột quỵ nên không thể dùng cho tất cả các trường hợp đột quỵ hay tai biến mạch máu não. Vì thế, việc dùng thuốc cần được chỉ định và theo dõi của chuyên gia y tế.